Przejdź do treści

Udany debiut europejskiej lekkiej rakiety Vega C

vega c

Europejska Agencja Kosmiczna przeprowadziła udany debiutancki lot rakiety Vega C – nowej europejskiej lekkiej rakiety nośnej, która zastąpi użytkowaną od 2012 r, rakietę Vega.

Pierwszy testowy lot rakiety Vega C przeprowadzono 13 lipca 2022 r. Czterostopniowa rakieta wystartowała o 15.13 czasu polskiego ze stanowiska ELA-1 na kosmodromie Kourou w Gujanie Francuskiej.

Video file

Misja nazwana VV21 przebiegła pomyślnie, a na niską orbitę okołoziemską trafił zestaw różnych ładunków o łącznej masie 474 kg. Największym ładunkiem misji był włoski satelita badawczy LARES-2. Towarzyszyły mu dodatkowe ładunki: 6 nanosatelitów standardu CubeSat.


O rakiecie Vega C

vega c

Vega C to nowa europejska rakieta nośna klasy lekkiej. System bazuje na rakiecie Vega, ma jednak większy udźwig, niższe koszty produkcji i większą modułowość w stosunku do poprzedniczki.

Vega C podobnie jak Vega jest konstrukcją czterostopniową. Dolny stopień rakiety o nazwie P120C zasilany jest paliwem stałym i bazuje na stopniu P80, wykorzystywanym w rakiecie Vega. P120C oprócz roli dolnego stopnia w Vega C będzie również wykorzystywany jako boczny stopień przyszłej ciężkiej rakiety Ariane 6.

Drugi stopień to również zasilany paliwem stałym Zefiro 40. Bazuje na mniejszej konstrukcji Zefiro 23, która miała około 10 t mniej paliwa i była wykorzystywana w rakiecie Vega. Trzeci stopień to jedyna wspólna część rakiety w stosunku do poprzedniczki. Jest to człon Zefiro 9.

Ostatnim, czwartym stopniem rakiety Vega C jest AVUM+ (Attitude Vernier Upper Module+). To niewielki stopień zasilany ciekłą mieszanką hipergoliczną: niesymetryczną dimetylohydrazyną i tetratlenkiem diazotu. Jest to ulepszona wersja stopnia AVUM, wykorzystywanego w rakiecie Vega. AVUM+ w porównaniu do poprzednika ma więcej paliwa na pokładzie i ma mniejszą suchą masę. Rolą AVUM+ jest wykonywanie ostatnich manewrów orbitalnych, by umieścić wysyłane ładunki na dokładnie określonych orbitach.

rakieta vega c
Komponenty rakiety Vega C wraz z podwykonawcami. Źródło: ESA.

Dzięki wielu poprawkom rakieta Vega C zwiększa udźwig na polarną orbitę o wysokości 700 km w stosunku do poprzedniczki z 1,5 t na 2,3 t. Zatankowana rakieta ma masę 210 t przed startem. Vega C jest też wyższą rakietą – prawie 5 m od Vegi (35 m vs 30 m). Nie tylko udźwig został poprawiony, ale większa owiewka na szczycie rakiety umożliwia umieszczenie na rakiecie ładunku o dwa razy większej objętości. Vega C umożliwi loty z większymi satelitami, prowadzenie misji współdzielonych z wieloma satelitami i pomoże w wyniesieniu w przyszłości na orbitę europejskiego mikrowahadłowca Space Rider.

Rozwój i budowę rakiety Vega C nadzorowała agencja ESA, a głównym wykonawcą konstrukcji i jej projektu jest włoska firma Avio. Za obsługę miejsca startu rakiety odpowiedzialna jest francuska agencja kosmiczna CNES, a komercyjnym operatorem rakiety będzie konsorcjum Arianespace.

W budowę komponentów rakiety zaangażowanych jest 14 państw: Włochy, Belgia, Francja, Holandia, Austria, Norwegia, Ukraina, Niemcy, Irlandia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Rumunia i Czechy.

vega c
Źródło: ESA.


O ładunkach misji

W pierwszym locie rakiety Vega C z powodzeniem wysłano na orbitę 7 satelitów. Głównym ładunkiem misji był włoski statek LARES-2 (LAser RElativity Satellite 2). LARES-2 jest pasywnym satelitą, tzn. nie posiada aktywnego ładunku użytkowego. Satelita ma kształt sfery o średnicy 40 cm obłożonej 92 lustrami.

LARES-2 ma umożliwić precyzyjny pomiar swojej orbity za pomocą stacji naziemnych w celu badania ziemskiego pola grawitacyjnego i efektu Lensego-Thirringa. Jest to efekt zaburzenia czasoprzestrzeni, powstającego w wyniku obrotu masywnego ciała wokół własnej osi i jest opisany przez ogólną teorię względności. LARES-2 to następca satelity LARES, który został wysłany w debiutanckim locie rakiety Vega.

Oprócz LARES-2 w ładowni rakiety podróżowało 6 nanosatelitów. Uniwersytet Rzymski zbudował dla tego lotu satelitę Greencube. To nanosatelita standardu CubeSat 3U, który testował będzie autonomiczną uprawę roślin kapustowatych w warunkach orbitalnych. Drugim satelitą Uniwersytetu Rzymskiego, również o wielkości 3U był ABCS (AstroBio CubeSat). Będzie on sprawdzał działanie autonomicznych mikrolaboratoriów biologicznych.

Słowenia wysłała w tej misji satelitę Trisat-R zbudowanego przez Uniwersytet Mariborze. To badawczy ładunek, który będzie mierzył poziom promieniowania jonizującego. Statek ten to także nanosatelita standardu CubeSat 3U.

Pozostałe trzy ładunki to już niewielkie kostki standardu CubeSat 1U (wymiary 10 cm x 10 cm x 10 cm). Firma ARCA Dynamics z Włoch wysłała satelitę Alpha, który zbada pole magnetyczne Ziemi. CERN wraz z francuskim Uniwersytetem w Montpellier zbudował dla tej misji satelitę CELESTA, który również mierzył będzie poziomy promieniowania w przestrzeni kosmicznej. Ostatnim ładunkiem misji był MTCube-2 – nanosatelita studencki z Uniwersytetu w Montpellier. Statek zbada wpływ środowiska kosmicznego na działanie pamięci komputerowej typu flash.

vega c
Ładunek z satelitami umieszczony na szczycie rakiety Vega C podczas przygotowań do misji. Źródło: ESA.


Podsumowanie

Vega C nie jest ostatnią planowaną iteracją systemu Vega. Następna w serii będzie rakieta Vega E. Ma zadebiutować w 2026 r. W stosunku do Vega C dwa górne stopnie zostaną zastąpione nowoczesnym stopniem na metan i ciekły tlen.

Debiut rakiety Vega C był drugim lotem europejskiej rakiety nośnej w 2022 r. Na świecie przeprowadzono w tym roku już 79 udanych startów rakiet na orbitę. Rakieta Vega C po udanym debiucie będzie miała w tym roku jeszcze kilka startów. W 2023 r. zadebiutuje jeszcze ciężka rakieta nośna Ariane 6, która ma zastąpić wykorzystywaną obecnie rakietę Ariane 5.

 

Więcej informacji:

 

Na podstawie: Arianespace/ESA/NSF

Opracował: Rafał Grabiański

 

Na zdjęciu tytułowym: Rakieta Vega C startująca z wyrzutni ELA-1 w Kourou. Źródło: ESA.

Reklama