Unikalny internetowy katalog historycznych zaćmień Słońca z Europy i Bliskiego Wschodu

Przeprowadzone dawno temu obserwacje astronomiczne pozwalają obecnie na wieloraką analizę zjawisk, jak i sposobów ich obserwacji, a czasem mogą okazać się użyteczne do weryfikacji współczesnych hipotez czy teorii.

Zaćmienia Słońca ze względu na swój spektakularny przebieg od wieków przyciągały uwagę ludzi. W związku z tym powstał bardzo liczny zbiór relacji świadków tych zjawisk — od autorów kronik i pamiętników do raportów astronomów zawodowych. Informacje o dawnych zaćmieniach Słońca są jednak rozproszone w wielu źródłach historycznych.

Aby uporządkować naszą wiedzę o tych zjawiskach, powstała strona internetowa poświęcona historycznym zaćmieniom Słońca odnotowanym w Europie i na Bliskim Wschodzie: www.solareclipses.pl. Pod tym adresem można znaleźć informacje o zaćmieniach Słońca obserwowanych na wymienionym obszarze od czasów starożytnych do końca XIX wieku, a mianowicie zestawienia tabelaryczne, mapki z przebiegiem pasów zaćmień oraz oryginalne opisy historyczne.

Z rozwijanej listy wybierz stulecie (Select century) i kliknij przycisk Select, aby zobaczyć listę zaćmień z danego okresu.
Kliknij ikonę pinezki obok daty – pojawi się mapa ścieżki zaćmienia z zaznaczonymi miejscami obserwacji i ich trzyliterowymi skrótami.
Kliknij ikonę obok nazwy pliku źródłowego – pojawi się oryginalny tekst i jego angielskie tłumaczenie.

Do XVIII wieku dostępne są teksty źródłowe, a później tylko odniesienia do literatury (jest już za dużo danych, aby je kopiować).

Autor zachęca zainteresowanych do odwiedzenia strony i dzielenia się swoimi uwagami.

Zbierając informacje o dawnych zaćmieniach Słońca, autor zdecydował o ich wstępnej selekcji. Przede wszystkim pominięto bardzo lakoniczne informacje o zjawiskach, które nie podają żadnych szczegółów. Do katalogu zakwalifikowano te informacje, które w jakiś sposób odnoszą się do fazy zaćmienia lub do innych okoliczności, które mogą o niej świadczyć, przy czym faza zaćmienia centralnego była widoczna z terenu Europy i/lub Bliskiego Wschodu. Wszystkie odnalezione wzmianki w ilości ponad 2000 zostały ułożone chronologicznie, poczynając od daty najstarszej 5 maja 840 r., a kończąc na 9 sierpnia 1896 r.

Autorem katalogu jest Marek Zawilski - emerytowany profesor Politechniki Łódzkiej, gdzie zajmował się inżynierią środowiska, m.in. w zakresie modelowania matematycznego i projektowania systemów odprowadzania opadów, członek łódzkiego oddziału PTMA. Od około 40 lat zajmuje się gromadzeniem i katalogowaniem historycznych obserwacji zaćmień i zakryć, które prezentuje na różnych spotkaniach i konferencjach. Jego artykuły publikowane na łamach Uranii (np. 3/2017, 4/2017, 2–3/2020 i wiele wcześniejszych) zawierają unikatowe dokumentacje zjawisk zakryciowych i zaćmień w czasach historycznych. W tym zakresie stanowią bezcenny materiał źródłowy dla historyków nauki, astronomów i miłośników astronomii.

Więcej: