Przejdź do treści

W Bieszczadach powstanie obserwatorium przestrzeni kosmicznej

Akademicki Ośrodek Szybowcowy Politechniki Rzeszowskiej

21 kwietnia 2022 roku Polska Agencja Kosmiczna zawarła z Politechniką Rzeszowską porozumienie dotyczące przyszłej współpracy oraz planów uruchomienia obserwatorium przestrzeni kosmicznej na terenie Akademickiego Ośrodka Szybowcowego w Bezmiechowej na Podkarpaciu. Obserwatorium będzie służyło m.in. do wykrywania i śledzenia sztucznych satelitów Ziemi.

Na terenie Akademickiego Ośrodka Szybowcowego w Bezmiechowej, około 13 kilometrów na południowy wschód od Sanoka na Podkarpaciu, powstanie obserwatorium przestrzeni kosmicznej. Inwestycja zostanie zrealizowana we współpracy Polskiej Agencji Kosmicznej z Politechniką Rzeszowską.

Podpisy pod dokumentem złożyli rektor Politechniki Rzeszowskiej, prof. dr hab. inż. Piotr Koszelnik oraz prezes POLSA, prof. Grzegorz Wrochna. W wydarzeniu uczestniczyli również wojewoda podkarpacki, Ewa Leniart oraz marszałek województwa podkarpackiego, Władysław Ortyl, który wspiera tę inicjatywę.

Akademicki Ośrodek Szybowcowy Politechniki Rzeszowskiej został oddany do użytku w 2004 r. Od 2021r. funkcjonuje w nim Laboratorium Badania Konstrukcji Lotniczych i Kosmicznych, którego celem jest realizacja prac naukowo-dydaktycznych i projektów naukowych w zakresie lotniczym i kosmicznym Politechniki Rzeszowskiej.

W Polsce klimat pozwala na 50-80 pogodnych nocy w roku. Zanieczyszczenie światłem i przejrzystość atmosfery to także istotne ograniczenia dla prowadzenia optycznych obserwacji astronomicznych. Najlepsze warunki pod tym względem odnotowuje się na południu Polski w Bieszczadach, dlatego POLSA wspólnie z Politechniką Rzeszowską planuje uruchomić nowe obserwatorium właśnie na tym obszarze.

Na mocy porozumienia Polska Agencja Kosmiczna zapewni przeprowadzenie prac budowlanych oraz instalację, obsługę i utrzymanie infrastruktury przeznaczonej do obserwacji przestrzeni kosmicznej.

Z punktu widzenia POLSA, głównym celem obserwatorium będzie wyszukiwanie i śledzenie na niebie sztucznych satelitów Ziemi. Przy ciągle rosnącej liczbie satelitów jest to konieczne dla unikania zderzeń i zapewnienia bezpieczeństwa kosmicznego. Nawiązanie współpracy z Politechniką Rzeszowską pozwoli na szersze jego wykorzystanie. W szczególności umożliwi wymianę doświadczeń, kompetencji w zakresie zaawansowanych systemów automatyki np. konstrukcji obserwatoriów robotycznych. Budowa obserwatorium w Bezmiechowej z pewnością przyczyni się również do lepszego kształcenia kadr dla sektora  kosmicznego w Polsce – w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa kosmicznego – powiedział prezes Wrochna.

Bezpieczeństwo kosmiczne należy do priorytetów polityki kosmicznej POLSA. Jednym z głównych elementów tego zagadnienia jest SST (ang. Space surveilance and tracking), czyli wykrywanie i śledzenie sztucznych obiektów satelitarnych Ziemi. Realizacja większości zadań związanych z SST zaczyna się od obserwacji tych obiektów. Obecnie POLSA pozyskuje dane obserwacyjne przede wszystkim z teleskopów w postaci pomiarów astrometrycznych. Obserwacje tego typu wymagają odpowiedniego sprzętu oraz kompetencji. Obiekty satelitarne poruszają się po sferze niebieskiej ruchem niegwiazdowym – z bardzo dużymi prędkościami. Ponadto są to obiekty o różnej i często zmiennej jasności, co dodatkowo utrudnia ich obserwacje optyczne.

Dostęp do obserwacji SST pochodzących z sensorów o odpowiedniej dystrybucji geograficznej jest kluczowy dla utrzymania świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej i usług SST. POLSA korzysta z obserwacji dostarczanych przez zewnętrzne podmioty na podstawie umów i porozumień oraz z obserwacji dostarczanych przez własne sensory w Australii. Planowany jest rozwój sieci sensorów w kilku kolejnych, również w odległych, lokalizacjach – wyjaśnia prezes POLSA.

Prezes POLSA

Budowa nowego obserwatorium pozwoli Polskiej Agencji Kosmicznej na:

  • testowanie nowych rozwiązań technologicznych,
  • szkolenie personelu w zakresie obserwacji SST,
  • testowanie i doskonalenie procedur operacyjnych,
  • realizację projektów przy współpracy z innymi instytucjami w Polsce.
     

To ambitne przedsięwzięcie pozwoli wykorzystać infrastrukturę i potencjał badawczo-naukowy pracowników Politechniki Rzeszowskiej, którzy od wielu lat specjalizują się m.in. w tematyce lotniczej i kosmicznej. Mamy doświadczenie, mamy ludzi i odpowiednie zaplecze, aby temu sprostać. Lotnictwo i kosmonautyka to jedna z wiodących dyscyplin naukowych na Politechnice Rzeszowskiej, co jest związane z obecnością przemysłu lotniczego w regionie. Kosmonautyka to naturalna konsekwencja związku z branżą lotniczą i w tym zakresie prowadzone są badania na naszej uczelni. Ta bardzo ważna inicjatywa powinna wzmocnić potencjał wzrostu badań naukowych w obszarze technologii kosmicznych i technik satelitarnych – podkreślił prof. Piotr Koszelnik, rektor Politechniki Rzeszowskiej.

Podpisywanie porozumeinia ws budowy obserwatorium

Akademicki Ośrodek Szybowcowy w Bezmiechowej, znajduje się u podnóża Gór Słonnych (staropol. Góry Sanockie) w Karpatach Wschodnich.  Pod względem ukształtowania terenu i warunków klimatycznych Bezmiechowa jest miejscem specyficznym na skalę światową. Infrastruktura ośrodka znajduje się na wysokości ponad 600 m n.p.m.

Warto zaznaczyć, że Bezmiechowa to kolebka polskiego szybownictwa, nazywana „świętą górą szybowników”. Przed wojną działała tu słynna szkoła szybowcowa – ośrodek Politechniki Lwowskiej i Aeroklubu Lwowskiego. To tu zostały ustanowione rekordy Polski i świata. Najbardziej znany jest lot Tadeusza Góry, który w 1938 r. pokonał na szybowcu PWS-101 dystans 577,8 km, startując z Bezmiechowej i lądując pod Wilnem.
 

Zdjęcia dzięki uprzejmości Politechniki Rzeszowskiej.
 

Źródło: POLSA, Politechnika Rzeszowska

Oprac. Paweł Z. Grochowalski

Reklama