Przejdź do treści

W kierunku Jowisza wystartowała sonda JUICE

Rakieta Araine 5 startuje z sondą JUICE

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) udanie wystrzeliła swoją sondę kosmiczną w kierunku Jowisza. Misja JUICE ma spory polski udział.

Początkowo start planowano na 13 kwietnia 2023 r., ale w ostatniej chwili został przełożony na kolejny dzień z powodu kiepskiej pogody. 14 kwietnia nie było już jednak obaw i cala procedura odbyła się zgodnie z planem. Start nastąpił 14 kwietnia o godzinie 14.14 CEST. Sondę czeka teraz osiem lat podróży do Jowisza.

Do wyniesienia sondy użyto rakiety Ariane 5. Był to ostatni lot rakiety z tej serii przy wynoszeniu sond Europejskiej Agencji Kosmicznej. Następne mają już być dokonywane przy pomocy przygotowywanej nowej serii rakiet Ariane 6.

Po starcie i odłączeniu się od rakiety, stacja kontrolna New Norcia w Australii uzyskała o godz. 15.04 sygnał potwierdzający że wszystko idzie zgodnie z planem. O godz. 15.33 rozłożyły się długie na 27 metrów panele słoneczne. ESA wskazała, że pomyślne przeprowadzenie tej krytycznej operacji oznacza, że wystrzelenie sondy zakończyło się sukcesem.

 

Logo misji JUICE

 

Cel misji i instrumenty naukowe

Celem misji Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE) jest zbadanie Jowisza i kilku jego dużych księżyców – Ganimedesa, Kallisto i Europy. Te lodowe księżyce mogą mieć pod swoimi powierzchniami oceany ciekłej wody. JUICE, jako pierwsza w historii sonda kosmiczna, ma wejść na orbitę wokół księżyca innego niż ziemski (będzie krążyć wokół Ganimedesa).

JUICE ma duże rozmiary i mieści na swoim pokładzie aż 10 instrumentów naukowych, z których dziewięć kierowanych jest przez Europę, a jeden przez NASA. Oprócz tego przeprowadzi eksperyment o nazwie PRIDE, który będzie związany z dokładnymi pomiarami przy pomocy ziemskich radioteleskopów, ma też jeden monitor promieniowania (RADEM).

Wśród dziesięciu instrumentów znajdują się: system kamery optycznej (JANUS), spektrometr widzialny i podczerwony (MAJIS), spektrograf ultrafioletowy (UVS), instrument działających na falach submilimetrowych (SWI), sygnalizator radarowy (RIME), wysokościomierz laserowy (GALA), eksperyment radiowy (3GM), magnetometr (J-MAG), pakiet do badania środowiska cząstek (PEP), instrument do badania fal radiowych i plazmy (RPWI).

Droga sondy do Jowisza nie będzie prosta. Sonda kilkukrotnie przeleci koło planet, aby uzyskać asystę grawitacyjną. W sierpniu 2024 roku minie Ziemię i Księżyc. Potem w sierpniu 2025 roku ma nastąpić przelot w pobliżu Wenus. W sierpniu 2026 roku będzie ponowny przelot koło Ziemi. Następne minięcie naszej planety zaplanowano na 2029 rok. Do Jowisza sonda dotrze w lipcu 2031 roku, czyli podróż zajmie jej około 8 lat. Następnie od lipca 2031 roku do listopada 2034 roku wykona łącznie 35 przelotów w pobliżu lodowych księżyców Jowisza, a w grudniu 2034 roku wejdzie na orbitę wokół Ganimedesa.

Międzynarodowe zaangażowanie w misję JUICE

Infografika od ESA pokazująca międzynarodowe zaangażowanie w misję JUICE. Infografika jest trochę myląca, gdyż nie wskazuje wszystkich polskich podmiotów zaangażowanych w projekt, m.in. brak CBK PAN i Astroniki. Źródło: ESA.

Polski udział

Polskie zaangażowanie w projekt JUICE jest dość spore. Naukowa część polskiego wkładu związana jest przede wszystkim z Centrum Badań Kosmicznych PAN (CBK PAN), które odpowiadało za przygotowanie jednego z kluczowych instrumentów sondy – RPWI (eksperymentem fal radiowych i plazmowych), który posłuży m.in. do badania pola magnetycznego Jowisza i jego oddziaływań z otoczeniem.

W CBK PAN prowadzono również prace związane z powstaniem konstrukcji mechanicznych i komputera głównego instrumentu o nazwie Radio & Plasma Waves Investigation (RPWI). Drugi instrument, który powstał z udziałem CBK PAN to SWEI, czyli instrument fal submilimetrowych. W CBK PAN zaprojektowano prototypy i wykonano modele lotne.

Duże zaangażowanie było także ze strony firmy Astronika Sp. z o.o., która zaprojektowała i wykonała modele kwalifikacyjne i lotne do dwóch przyrządów w ramach instrumentu RPWI: anteny RWI (Radio Wave Instrument) oraz wysięgniki LP-PWI (Langmuir Probe – Plasma Wave Instrument). Oba te elementy musiały być w trakcie startu złożone, a potem powinny rozłożyć się w kosmosie. Co ciekawe, łącznie sonda ma sześć elementów rozkładających się w kosmosie, a dwa z nich wykonały polskie podmioty.

Z innych polskich firm, Sener Polska Sp. z o.o. wykonała podzespoły wchodzące w skład paneli słonecznych zasilających sondę, a Space Forest zbudowała elementy środowiska testowego dla pokładowego systemu gromadzenia danych – komputera DMCS (Data Management Control System) oraz kody wsadowe do obsługi jego pamięci masowej.

W prace na rzecz misji JUICE zaangażowane były także inne podmioty z naszego kraju i polskie oddziały międzynarodowych firm: Worktech, Creotech Instruments S.A., Politechnika Warszawska, Politechnika Koszalińska, ELPOD, Gutronic, Wareluk S.C., Instytut Technologii Elektronowej, Powłoka S.C., Instytut Lotnictwa, Astri Polska, Initek Polska, Mobica, Airbus Defense and Space.

Koordynacją naszego udziału zajmowały się Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Finansowanie było zapewnione z Europejskiej Agencji Kosmicznej w ramach programu opcjonalnego ESA PRODEX. Polski udział ma wartość łącznie około 4,5 miliona euro.

Całościowo w prowadzony przez ESA projekt JUICE zaangażowanych jest 18 instytucji, 23 kraje, 83 firmy, zastało podpisanych 116 kontraktów przemysłowych, przy misji pracowało ponad 2000 osób, a koszt to około 1,6 miliarda euro.

Nagrania ze startu

Krótkie nagranie ze startu sondy JUICE:

 

Pełna transmisja ze startu sondy JUICE:

 

Więcej informacji:

 

Opracowanie: Krzysztof Czart

Źródło: ESA / POLSA.

 

Na zdjęciu u góry:

Start rakiety Ariane 5 z sondą JUICE z Europejskiego Portu Kosmicznego w Kourou (14 kwietnia 2023 r. godz. 14.14 CEST). Źródło: ESA/CNES/Arianespace.

 

Reklama