Rakieta księżycowa NASA po przerwanych próbach startu na przełomie sierpnia i września ponownie wraca na wyrzutnię startową. Agencja chce rozpocząć historyczny test rakiety SLS i statku Orion w locie w kierunku Księżyca już 14 listopada!
Trwają przygotowania do pierwszej misji programu Artemis. W locie Artemis I zadebiutuje superciężka rakieta Space Launch System, która wyniesie w kierunku Księżyca załogowy statek Orion. Już w 2024 roku ma się odbyć misja Artemis II, w której po raz pierwszy od czasu programu Apollo w kierunku Księżyca polecą w podobnym locie ludzie.
Start rakiety SLS i statku Orion próbowano już wykonać na przełomie sierpnia i września 2022 r. Niestety w dwóch wykonanych próbach, podczas tankowania rakiety doszło do usterek technicznych, które przerwały odliczanie. Rakieta SLS cały wrzesień pozostawała jednak na stanowisku startowym w nadziei na start w kolejnym dogodnym okienku między 19 września i 4 października. Udało się wyeliminować w tym czasie usterki, przeprowadzono nawet próbne tankowanie, ale tym razem plany startu pokrzyżowała pogoda i nadchodzący nad Florydę huragan Ian. Ostatecznie rakietę wraz z wieżą trzeba było przetransportować do hangaru, a próbę startu przełożyć na okienko w listopadzie…
Powrót SLS na tarczy wieży startowej
27 września 2022 r. potężny transporter gąsienicowy przeniósł mobilną wieżę startową z rakietą Space Launch System do hangaru Vehicle Assembly Building (VAB), położonego kilka kilometrów od stanowiska startowego. Rakieta dzięki temu mogła zostać uchroniona przed nadciągającym wtedy huraganem Ian, pracownicy mogli później skupić się na przygotowaniach do ochrony własnych rodzin i dobytku przed pogorszeniem pogody.
Rakieta SLS wracająca do budynku pionowej integracji VAB 27 września 2022 r. Źródło: NASA/Joel Kowsky.
W trakcie powrotu rakiety do hangaru doszło do incydentu. Gdy wieża wraz z rakietą znajdowały się już w środku, na trzecim piętrze wieży pojawił się łuk elektryczny przy panelu zasilania, który spowodował zapalenie się liny, która odgraniczała tam stanowisko pracy. Technicy znajdujący się na miejscu uruchomili alarm, zarządzono ewakuację i natychmiast odłączono zasilanie od panelu, który był źródłem problemu. Po opanowaniu sytuacji pracownicy mogli wrócić do hangaru. W oficjalnym komunikacie agencji NASA czytamy, że w żadnym momencie rakieta SLS ani statek Orion nie były zagrożone tym wypadkiem.
Powrót do budynku VAB oznaczał, że na pierwszy start rakiety SLS musimy poczekać do okna startowego, przypadającego w listopadzie. Gdy tylko huragan Ian przeszedł, zespół pracujący na terenie kosmodromu zrobił przegląd terenu i ocenił, że nic w związku z misją Artemis 1 nie zostało uszkodzonego w wyniku huraganu. Już pod koniec września można było rozpocząć rozkładanie platform dostępowych na całej wysokości rakiety i statku, a potem przystąpić do inspekcji zestawu po transporcie.
Ostatnia, jedna z najniższych platform u podstawy rakiety została rozłożona wokół niej 4 października. Inżynierowie na początku października sprawdzili stan izolacji termicznej na poszyciu rakiety i statku. 12 października dokonano wymiany akumulatorów w górnym stopniu ICPS oraz uruchomiono zasilanie statku Orion, by również przygotować go do wymiany baterii i wgrania aktualizacji oprogramowania. NASA oceniła wtedy, że nie potrzeba dużo prac konserwacyjnych przy rakiecie i tego samego dnia ogłosiła też nowy termin startu: 14 listopada 2022 r. Początek 69-minutowego okna startowego przypada na 0.07 czasu lokalnego. By mogło dojść wtedy do startu, rakieta musi zostać przygotowana i wyjechać na stanowisko startowe już 4 listopada.
Ostatnie prace przed ponownym wyprowadzeniem rakiety
W połowie października inżynierom pozostały jeszcze prace związane z ponownym przygotowaniem do startu eksperymentów biologicznych na pokładzie statku Orion oraz wymianie baterii dla instrumentów mierzących poziomy promieniowania czy przeciążenia działające na parę manekinów umieszczonych w kapsule. Dodajmy, że elementy tych eksperymentów powstały również we współpracy z polskimi naukowcami.
Ostatnim zadaniem, które miało być wykonywane w połowie października była wymiana baterii i restart systemu awaryjnego zakończenia lotu FTS. FTS (Flight Termination System) to system umożliwiający zdalne lub automatyczne zdetonowanie rakiety w powietrzu w wypadku, gdyby zboczyła ona z kursu i utracono nad nią inne formy kontroli. Główny Człon rakiety SLS, rakiety boczne SRB oraz górny człon ICPS są wyposażone w ładunki wybuchowe i odbiorniki radiowe, pozwalające te ładunki zdetonować w wypadku awarii.
Górna część rakiety SLS na tle mobilnej wieży startowej ML-1 podczas powrotu 27 września do hangaru VAB. (Od dołu część Głównego Członu, sekcja między stopniowa, górny stopień ICPS i statek Orion z wieżyczką awaryjną LAS). Źródło: NASA/Joel Kowsky.
Już podczas wrześniowych prób startu rakiety SLS pojawił się problem z tym systemem. Początkowo agencja NASA miała tylko 25-dniowy okres jego certyfikacji, w obrębie którego może z nim bezpiecznie wystartować bez konieczności wymiany w nim akumulatorów i ponownych testów. NASA wystosowała jednak do Eastern Range prośbę o przedłużenie certyfikacji systemu z 25 do 40 dni, tak by można było przeprowadzić próbę startu jeszcze na przełomie września i października. Ostatecznie jednak pogoda i tak pokrzyżowała te plany, rakieta musiała wrócić do hangaru, więc można dokonać restartu tego systemu.
NASA poinformowała 25 października, że część platform dostępowych została już złożona w ramach przygotowań do ponownego wyprowadzenia rakiety. Część zostanie złożonych jeszcze w tym tygodniu, a ostatnia platforma F zostanie złożona, gdy zakończą się testy po wymianie baterii w systemie FTS.
Podsumowanie
Czekamy więc już na listopad i trzecie w historii wyprowadzenie rakiety SLS na wyrzutnię startową. Główny planowany termin startu to obecnie 14 listopada 0.07 czasu EST, w Polsce będzie wtedy 6.07 rano. Okno startowe - czyli czas w którym występuje możliwość startu - trwa w ten dzień 69 minut. Jeżeli z powodów technicznych lub pogodowych rakieta nie wystartuje w ten dzień, to obecnie oficjalnie planowane terminy zapasowe przypadają na 16 i 19 listopada. Obie rezerwowe godziny startu wypadają również w nocy. Jeśli misja Artemis 1 wystartuje jednak w pierwotnym terminie 14 listopada, to potrwa 25 dni i zakończy się wodowaniem kapsuły Orion 9 grudnia na Oceanie Spokojnym.
Na podstawie: NASA/ESA
Opracował: Rafał Grabiański
Więcej informacji:
Na zdjęciu tytułowym: Rakieta SLS wraz z mobilną wieżą startową ML-1 na stanowisku SLC-39B 15 września 2022 r. Źródło: NASA/Jason Parrish.
