Na początku sierpnia 2024 r. we Fromborku znaleziony został szesnastowieczny cyrkiel kroczek, który służył m.in. do pomiarów astronomicznych i kartograficznych. Odkrywcy wiążą go z osobą Mikołaja Kopernika. Cyrkiel trafił do zbiorów Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.
Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku poinformowało na swoim profilu facebookowym, że na terenie fromborskich ogrodów kanonickich prowadzone były poszukiwania podziemnych reliktów architektury przy pomocy georadaru. Poszukiwania prowadziła Warmińska Grupa Eksploracyjna, kierowana przez Norberta Ogińskiego we współpracy z MISJA SKARB.
Cyrkiel typu kroczek, który służył m.in. do pomiarów astronomicznych i kartograficznych, został odkryty 4 sierpnia br. przy wykopie sondażowym przylegającym do narożnika niezachowanej kanonii św. Józefa, po południowej stronie Wzgórza Katedralnego, przez pana Michała Antczaka. Odkrywcy uważają, że cyrkiel mógł należeć do polskiego astronoma Mikołaja Kopernika.
Szesnastowieczny cyrkiel kroczek jest bardzo podobny do tego, który Muzeum Mikołaja Kopernika posiada już w swoich zbiorach. Można go zobaczyć pod linkiem.
Podczas poszukiwań odkopano także narożnik nieistniejącej już kanonii (trwają jeszcze spory o to, której dokładnie) oraz wejście do jej częściowo zawalonych piwnic. O cyrklu w dniu jego odkrycia wypowiedziała się adiunkta muzeum Zorjana.
W dniu 7 sierpnia 2024 r., na mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz decyzji Warmińsko-Mazurski WUOZ w Olsztynie - Delegatura w Elblągu, nastąpiło oficjalne przekazanie do Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku szesnastowiecznego cyrkla typu kroczek. Zabytek będzie na trwałe przechowywany w muzeum fromborskim, zostanie poddany odpowiednim pracom konserwatorskim oraz będzie udostępniany w celach naukowych.
W wydarzeniu uczestniczyli: Maciej Stromski, archeolog z firmy Detekt Usługi archeologiczne, który zgłosił odkrycie do WUOZ i oficjalnie przekazał cyrkiel do Muzeum, Monika Maksymiuk, główny specjalista ds. archeologii z Delegatury WUOZ w Elblągu, oraz Jagoda Semków, kustosz i kierownik Działu Dokumentacji Muzeum Mikołaja Kopernika, która przyjmowała.
Odkryty we Fromborku cyrkiel kroczek jest prawdopodobnie trzecim lub czwartym XVI-wiecznym instrumentem tego typu w Polsce. Pierwszy znajduje się w Muzeum Uniwersytetu Jaiellońskiego (został odkryty w 2005 r. w północnym dziedzińcu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie), drugi i trzeci jest w Muzeum Mikołaja Kopernika we Frombroku, a czwarty egzemplarz prawdopodobnie znajduje się w Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej w Kamieniu Pomorskim.
Źródło: Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
Paweł Z. Grochowalski
