Co widać na Marsie przez teleskop
Opozycja Marsa, czyli czas, kiedy Czerwona Planeta znajduje się dokładnie po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, jest doskonałym czasem na rozpoczęcie swojej przygody z obserwacjami teleskopowymi. A jeżeli już te początki mamy za sobą, będzie dobrą okazją do obserwacji Marsa. Dzięki opozycji warunki do jego obserwacji będą wyśmienite (o ile pogoda dopisze). Czerwona Planeta jest widoczna całą noc i świeci „w pełni”, dzięki czemu jest bardzo jasna, a także dość wysoko nad horyzontem. Następne tak dogodne warunki do jego obserwacji (duża jasność i średnica kątowa) będą dopiero w 2035 roku. W tabelce zestawiono porównanie opozycji Marsa w różnych latach.
| Opozycja Marsa |
Wielkość gwiazdowa (magnitudo) |
Średnica kątowa (sekundy łuku) |
Średnica kątowa (porównanie) |
Odległość od Ziemi (AU) |
| 03.03.2012 | -1,2 | 13,9 |
|
0,6745 |
| 08.04.2014 | -1,5 | 15,1 |
|
0,6219 |
| 22.05.2016 | -2,0 | 18,4 |
|
0,5101 |
| 27.07.2018 | -2,8 | 24,2 |
|
0,3862 |
| 13.10.2020 | -2,6 | 22,4 |
|
0,4181 |
| 08.12.2022 | -1,8 | 17,0 |
|
0,5492 |
| 16.01.2025 | -1,4 | 14,5 |
|
0,6435 |
| 19.02.2027 | -1,2 | 13,8 |
|
0,6780 |
(Inspiracją dla tabelki było opracowanie ze strony NakedEyePlanets)
Struktury na powierzchni
Mars jest na tyle jasną planetą, że można go obserwować już nieuzbrojonym okiem czy przy pomocy lornetki. Jednak aby dostrzec na jego powierzchni jakieś szczegóły potrzebujemy teleskopu. Już sprzętem o średnicy 10-15 cm i powiększeniu 150-200x, będziemy mogli dostrzec znajdujące się na biegunach planety czapy polarne, w postaci pojaśnień przy samym brzegu tarczy. Dysponując większym teleskopem (20-30 cm) możemy spróbować zaobserwować pewne twory na powierzchni Marsa, takie jak np. ciemna równina Syrtis Major oraz jasna wyżyna Tharsis. Jednak do takich obserwacji jest potrzebny dobry seeing (dobra przejrzystość powietrza). Dobrym wyborem jest teleskop długoogniskowy, gdyż dzięki temu korzystając z większego powiększenia, zobaczymy więcej szczegółów.
Na poniższej ilustracji wskazano różne struktury widoczne na Marsie (więcej w "Almanachu astronomicznym na rok 2020", z którego rysunek pochodzi).
Rysunki pokazują widok Marsa przez teleskop w czasie opozycji na początku października 2020 r. przy różnych długościach południka centralnego L. Południe jest u góry. Ilustracja pochodzi z "Almanachu astronomicznego na rok 2020" autorstwa Tomasza Ściężora. Publikacja jest dostępna nieodpłatne w zasobach portalu Uranii. Źródło: Tomasz Ściężor / PTA.
Pamiętajmy, że w czasie Dużej (jak tegoroczna) czy Wielkiej Opozycji Marsa często dochodzi tam do olbrzymich burz pyłowych, czasem nawet o globalnym zasięgu. Jeśli takie zjawisko nastąpi, to w tym czasie obserwacje powierzchni Czerwonej Planety są bardzo ograniczone, gdyż pyły przesłaniają widoczność. Może to trwać wiele dni, a nawet tygodni. Wtedy nawet Kosmiczny Teleskop Hubble’a nie dostrzeże nic na jego powierzchni. Ale to jest też okazja do zobaczenia powierzchni Marsa, która wtedy staje się jednolita bez jakichkolwiek cech. Tak było podczas ostatniej Wielkiej Opozycji Marsa w 2018 roku.
Mars sfotografowany amatorskim sprzętem 7 października 2020 r. (opis na zdjęciu). Zdjęcie zamieszczamy dzięki uprzejmości naszego znajomego Efraina Moralesa z Portoryko.
Mars sfotografowany amatorskim sprzętem 15 września 2020 r. (opis na zdjęciu). Zdjęcie zamieszczamy dzięki uprzejmości naszego znajomego Łukasza Sujki.
Na zakończenie trochę filmowych porad jak obserwować Marsa:
Opracowanie: Agnieszka Nowak
