Do końca lat 80. kupno teleskopu w naszym kraju było praktycznie niemożliwe. Sytuacja taka zmuszała wielu miłośników astronomii do samodzielnego szlifowania zwierciadeł oraz wykonywania pozostałych elementów niezbędnych do zbudowania własnego teleskopu. Osoby posiadające paszporty oraz odpowiednio zasobną „kieszeń” mogły kupić wymarzony teleskop w ZSRR lub NRD.
Obecnie w Polsce działa wiele firm oferujących teleskopy astronomiczne. Można je spotkać nawet w sklepach fotograficznych czy supermarketach. Jednak zdecydowana większość oferowanego w takich miejscach sprzętu jest nie najlepszej jakości. Jeśli chcielibyśmy zadać sprzedawcy kilka pytań dotyczących oferowanych teleskopów lub zastosowania ich do konkretnych obserwacji, to na ogół usłyszymy wymijającą odpowiedź. Powodem takiego stanu rzeczy jest brak jakiejkolwiek wiedzy na temat zasady działania teleskopu oraz jego zastosowania.
Istnieją jednak na naszym rynku dwie firmy oferujące nie tylko sprzęt fotograficzny, ale także duży wybór teleskopów astronomicznych oraz dodatkowego oprzyrządowania. Są to firmy HIMPOL oraz SW FOTO CENTRUM. Firma HIMPOL oferuje teleskopy rosyjskiej firmy NPZ z Nowosybirska. Są to teleskopy o doskonałej optyce i mechanice. Oferta firmy zawiera zarówno teleskopy soczewkowe (refraktory) oraz zwierciadlane (reflektory), jak i dodatkowy osprzęt. Firma oferuje również duży wybór wysokiej jakości lunet i lornetek, które mogą być używane w obserwacjach astronomicznych. Dla miłośników astrofotografii godne polecenia są teleskopy z mechanizmem zegarowym oraz duży wybór obiektywów fotograficznych. Firma SW FOTO CENTRUM oferuje produkty znanej fotograficznej firmy SOLIGOR, produkującej bogaty asortyment aparatów i obiektywów fotograficznych. Wiele z oferowanych obiektywów (AF — auto focus oraz MF — manual focus) można z powodzeniem zastosować w astrofotografii — zwłaszcza obiektywy stałoogniskowe. Firma SOLIGOR jest także producentem szerokiej gamy lornetek oraz lunet obserwacyjnych. Bardzo dobra jakość tych wyrobów kwalifikuje je również do obserwacji astronomicznych. Od kilku lat firma oferuje także teleskopy astronomiczne oraz szeroki asortyment dodatkowego sprzętu przydatnego podczas obserwacji. Oferta firmy zawiera refraktory, reflektory oraz teleskopy soczewkowo-zwierciadlane.
Czy poza teleskopami z importu obecne są na rynku rodzime konstrukcje? W chwili obecnej dostępne są teleskopy dwóch polskich firm: ASTROKRAK oraz UNIWERSAŁ. Obie oferują szeroki wybór zarówno teleskopów (reflektorów i refraktorów), jak i dodatkowego wyposażenia, takiego jak okulary, filtry, wyciągi okularowe, szukacze czy też napędy elektryczne. Wyposażenie takie znacznie poszerza możliwości obserwacyjne. Jeśli np. planujemy, by poświęcać dużo czasu na fotografowanie, bardzo przydatny będzie mechanizm zegarowy.
Mając do wyboru kilkadziesiąt modeli teleskopów, zastanawiamy się, jaki teleskop wybrać? Zanim podejmiemy decyzję, powinniśmy zastanowić się, do czego ma on nam służyć. Innego teleskopu będziemy potrzebować do sporadycznych obserwacji kraterów na Księżycu, a jeszcze innego do fotografowania galaktyk. Oczywiście najistotniejszym czynnikiem decydującym o zakupie konkretnego teleskopu, jest jego cena. Ceny najtańszych kształtują się na poziomie kilkuset, natomiast najdroższych osiągają poziom kilku tysięcy złotych. Teleskopy ze względu na cenę (tym większą, im większą średnicę posiada zwierciadło lub obiektyw) oraz możliwości obserwacyjne można podzielić na trzy grupy cenowe: poniżej 1000 zł, od 1200 do 2500 zł oraz powyżej 3000 zł.
Pierwszą grupę stanowią teleskopy przeznaczone dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z astronomią. W tej grupie cenowej dominują refraktory o średnicach 50–70 mm oraz teleskopy zwierciadlane systemu Newtona o średnicach nie przekraczających 90 mm. Teleskopy tej klasy są doskonałym instrumentem, za pomocą którego można obserwować kratery i góry na Księżycu, plamy na Słońcu, tarcze planet takich jak Wenus czy Jowisz, pierścienie Saturna, planetoidy, gromady gwiazdowe, czy też najjaśniejsze galaktyki.
Drugą grupę stanowią teleskopy przeznaczone dla bardziej zaawansowanych miłośników obserwacji nocnego nieba. Wśród tych teleskopów dominują refraktory o średnicach od 80 do 100 mm oraz reflektory o średnicach zwierciadeł od 114 do 170 mm. Teleskopy te umożliwiają obserwacje wielu detali na powierzchni Księżyca czy też charakterystycznych struktur w atmosferach takich planet jak Saturn oraz Jowisz (np. Wielka Czerwona Plama). Rozmiary tych teleskopów umożliwiają także obserwacje Plutona oraz wielu obiektów mgławicowych. Wiele z nich oferuje również możliwość podłączenia aparatu fotograficznego lub kamery CCD, co znacznie poszerza możliwości obserwacyjne.
Do ostatniej grupy zaliczają się najdroższe teleskopy, wśród których dominują teleskopy systemu Newtona o średnicach zwierciadeł 200–300 mm. Również licznie reprezentowane są teleskopy systemu Cassegraina o średnicach powyżej 200 mm. Teleskopy soczewkowo-zwierciadlane są dość rzadko reprezentowane na polskim rynku; m.in. firma ASTROKRAK oferuje teleskop systemu Maksutowa-Cassegraina o średnicy zwierciadła 170 mm. Teleskopy o średnicach zwierciadeł powyżej 200 mm umożliwiają obserwacje niewielkich struktur widocznych w atmosferach Jowisza lub Saturna. Zastosowanie powiększenia rzędu 200-300× pozwala dostrzec składniki wielu układów podwójnych i wielokrotnych. Teleskopy o tak dużych średnicach umożliwiają również obserwacje wizualne wielu mgławic planetarnych oraz galaktyk. Wyposażone w mechanizm zegarowy oraz aparat fotograficzny lub kamerę CCD stanowią doskonały sprzęt obserwacyjny, za pomocą którego można rejestrować gwiazdy o jasności 15–16 magnitudo!
Jeśli już zdecydujemy się na zakup teleskopu z określonej grupy cenowej, warto zapoznać się z ofertą wielu firm. Zwracajmy uwagę nie tylko na cenę i oferowane wyposażenie dodatkowe, ale przede wszystkim na jakość zastosowanej optyki.