Z roku na rok coraz więcej miłośników astronomii obserwuje Wszechświat wykorzystując w tym celu klisze fotograficzne. Tendencja ta jest doskonale widoczna w ilości i jakości zdjęć prezentowanych na łamach „Postępów Astronomii”, „Uranii” oraz „Vademecum Miłośnika Astronomii”. Dzieje się tak z dwóch zasadniczych powodów:

  1. zastosowanie kliszy fotograficznej daje następujące korzyści nad obserwacjami wizualnymi:
    • zdjęcie fotograficzne jest trwałym dokumentem, które może być wielokrotnie analizowane przez wiele osób
    • na zdjęciu mamy jednoczesny obraz dość znacznego obszaru nieba (w zależności od ogniskowej obiektywu), podczas gdy gołym okiem w danej chwili możemy obserwować tylko jeden obiekt
    • przy długich czasach naświetlania otrzymujemy obrazy bardzo słabych obiektów, które niejednokrotnie w przypadku obserwacji wizualnych nie są widoczne;
  2. duża dostępność na rynku fotograficznym różnorodnych obiektywów i filmów fotograficznych.

Aby móc uwiecznić na kliszy jakiś obiekt niebieski musimy wyposażyć aparat fotograficzny w: a) odpowiedni obiektyw; b) odpowiedni film.

Ad a) — Odpowiedni obiektyw to przede wszystkim obiektyw o określonej ogniskowej (w zależności od rozmiarów na niebie fotografowanego obiektu), średnicy, światłosile oraz zdolności rozdzielczej.

Krótkie zestawienie parametrów najbardziej popularnych w kraju obiektywów fotograficznych (o mocowaniu M42×1) zawiera tabela l.

Ad. b) — Odpowiedni film fotograficzny powinien charakteryzować się czułością stosowną do jasności fotografowanego obiektu. Z czułością filmu ściśle związana jest wielkość ziarna (rozdzielczość kliszy). Im większa czułość tym większe ziarno. Czułości i zdolności rozdzielcze dostępnych filmów fotograficznych podane są w tabeli 2.

Posiadać odpowiedni obiektyw i kliszę to jedno. Umieć je odpowiednio wykorzystać to już inna sprawa. (c.d.n.)

Tabela 1. Parametry wybranych obiektywów.
Nazwa obiektywu Ogniskowa
[mm]		 Kąt
widzenia
[°]		 Światłosiła Rozdzielczość
(środek/brzeg)
[linie/mm]
MC Mir–20 M 20 96 3.5 50 / 20
Mir–10 A 28 75 3.5 42 / 20
MC Mir–24 M 35 66 2 40 / 21
Mir–1 B 37 60 2.8 45 / 23
MC Wołna–9 50 46 2.8 42 / 30
MC Zenitar–M 58 45 1.9 48 / 30
Helios–44–2 58 40.5 2 38 / 20
Helios–44 M 58 40 2 38 / 19
MV Helios–44 M–5 58 40 2 41 / 20
MC Helios–44 M–6 58 40 2 45 / 25
MC Helios–44 M–7 58 40 2 50 / 30
Helios–40–2 85 28 1.5 36 / 17
MC Jupiter–9 85 28 2 33 / 18
Tair–11A 135 18 2.8 44 / 24
MC APO Telezenitar 135 18 2.8 55 / 40
MC Jupiter–37 A 135 18 3.5 45 / 30
Jupiter–21 200 12 4 40 / 30
Jupiter–21 A 200 12 4 50 / 36
Telemar–22 A 200 12 5.6 44 / 25
Tair–3 S 300 8 4.5 36 / 30
MC ZM–5 A (SA) 500 5 8 40 / 20
MC Rubinar 5.6/500 500 5 5.6 47 / 30
MTO–1000 1000 2.5 10 28 / 16
MC Rubinar 10/1000 1000 2.5 10 45 / 34
MC MTO–11 SA 1000 2.5 10 35 / 28
Tabela 2. Parametry filmów fotograficznych dostępnych na polskim
                     rynku.
Kolorowe materiały negatywowe Nazwa filmu Czułość (ASA) Zdolność rozdzielcza
[linie/mm]
AGFA COLOR OPTIMA 125 140
AGFA COLOR PORTRAIT 160 140
AGFA COLOR XRG 100 130
AGFA COLOR XRS 1000 100
FUJI COLOR PRO S 160 113
FUJI COLOR REALA 100 125
FUJI COLOR SUPER G 100 125
FUJI COLOR SUPER G 800 100
FUJI COLOR SUPER G 1600 —
KODAK EKTAPRESS GOLD 100 100
KODAK EKTAPRESS GOLD I600 80
KODAK EKTAR 1000 80
KODAK EKTAR 100 160
KODAK GOLD II 100 100
KODAK VERI COLOR III 160 100
KONICA SR–G 160 100
KONICA SR–G 3200 —
KONICA SUPER XG 100 100
SCOTCH COLOR EXL

 100

 100
Cz.-b. mat. negatywowe AGFA ORTHO 25 350
AGFA PAN 100 145
AGFA PAN 400 110
FOTOPAN 400 —
FUJI NEOPAN PROFESSIONAL 1600 —
ILFORD DELTA PROFESSIONAL 400 —
ILFORD XP2 400 —
KODAK T–MAX 400 125
KODAK T–MAX 100 63
KODAK T–MAX 3200 125
KODAK TRI–X PAN

 400

 100
Kolorowe materiały pozytywowe AGFA CHROME RSX PROFESSIONAL 50 125
AGFA CHROME RSX PROFESSIONAL 100 125
AGFA CHROME RSX PROFESSIONAL 200 110
KODACHROME 40 100
FUJI CHROME PROFESSIONAL 64 125
KODAK EKTACHROME PROFESSIONAL 64 125
KODAK EKTACHROME PROFESSIONAL 160 125
KODAK EKTACHROME PROFESSIONAL 320 125
SCOTCHCHROME 640 85
FUJI CHROME PROVIA 400 125
FUJI CHROME SENSIA 400 125
KODAK EKTACHROME PANTHER 400 80
KODAK EKTACHROME ELITE 400 80
SCOTCHCHROME 400 89
AGFACHROME 1000 —
FUJICHROME PROVIA 1600 80
KODAK EKTACHROME PANTHER P 1600 80
FUJICHROME RD 100 125
FUJICHROME RH 400 125
KODAK EKTACHROME P 800–1600 40–60
Wiesław Skórzyński