Wywiad z Zespołem Planetarium Śląskiego w Chorzowie

Planetarium Śląskie jest najstarszym polskim obiektem tego typu. Niestety, w dzisiejszych czasach bardziej niż tradycja i historia doceniana jest często nowoczesność. Czym zatem planetarium chorzowskie może konkurować z najnowszymi planetariami cyfrowymi w Polsce?

Warto dodać, że Planetarium Śląskie jest nie tylko najstarszym, ale również największym tego typu obiektem w Polsce. Sferyczny ekran o średnicy 23 metrów robi wrażenie nawet dziś. Dzięki takim rozmiarom projekcja gwiazd daje niemal stuprocentowe złudzenie podziwiania prawdziwego nieboskłonu. Analogowy projektor Zeissa, choć ma już 62 lata pozwala uzyskać bardzo wierny obraz gwiazd, który dla wielu cyfrowych systemów projekcyjnych pozostaje nadal nieosiągalny. W przyszłym roku rozpocznie się modernizacja i przebudowa Planetarium Śląskiego. Zmieniony zostanie także projektor – stary będzie wyeksponowany w specjalnym miejscu wraz z pulpitem sterowniczym i nadal będzie „na chodzie”. Jego miejsce zajmie system hybrydowy – gwiazdy będą wyświetlane z projektora analogowego, a inne elementy pokazów z projektorów cyfrowych pracujących w rozdzielczości 8K pozwalających na zaprezentowanie dowolnego ruchomego obrazu na całym ekranie.

Planetarium w Chorzowie ma także w sobie to nieuchwytne „coś” – bardzo specyficzną, wręcz magiczną atmosferę. To z pewnością zasługa charakterystycznego budynku, który został zaprojektowany na początku lat pięćdziesiątych przez Zbigniewa Solawę i przez kolejne dekady stał się jednym z symboli naszego regionu.

Warto wspomnieć także ludzi, którzy tu pracują, kochają to co robią, są aktywni naukowo i potrafią przekazać swoją wiedzę innym. Co roku organizujemy pikniki rakietowe i wspólne podziwianie roju Perseidów. Na te imprezy przychodzą setki mieszkańców naszego regionu.

Co jest państwa zdaniem największym sukcesem Planetarium w ostatnich latach?

Cieszymy się z faktu, że mimo coraz większej ilości rozrywek i multimedialnych bodźców odwiedza nas tak wiele ludzi - średnio ok. 160 tysięcy rocznie. Jesteśmy także dumni z tego, że organizowana przez nas Olimpiada Astronomiczna jest jedną z najbardziej prestiżowych rywalizacji tego rodzaju w Polsce. Należy także do najstarszych (po Olimpiadzie Matematycznej (1949), Olimpiadzie Fizycznej (1950) i Olimpiadzie Chemicznej (1954). Od 1957 roku opracowano ok. 1200 zadań z astronomii. Co roku nasi reprezentanci biorą także udział w Międzynarodowej Olimpiadzie z Astronomii i Astrofizyki (IOAA) i zajmują na niej wysokie miejsca.

Polska zresztą należy do grupy 5 krajów założycielskich IOAA, a w 2011 roku międzynarodowe zmagania odbyły się w Chorzowie. Trafiają się także wybitnie uzdolnieni uczestnicy jak Zosia Kaczmarek, która wygrała dwie olimpiady z rzędu zdobywając rekordową ilość punktów. Tak na marginesie Zosia ma swoją planetoidę! Ciało niebieskie o pełnej nazwie 486239 Zosiakaczmarek zostało odkryte przez Michała Kusiaka i Michała Żołnowskiego, którzy w ten sposób postanowili uhonorować naszą olimpijkę. Staramy się przekazywać nasze pasje zarówno dzieciom- w ramach Akademii Młodego Astronoma, Akademii Odkrywcy Kosmosu, jak równieżtym mieszkańcom regionu, którzy odkryli swoje kosmiczne fascynacje nieco później – w ramach Akademii Dojrzałego Astronoma.

Dzieci są z natury ciekawe świata i dość łatwo jest je zainteresować astronomią. A jak to jest z młodzieżą szkolną? Czy można w niej jakoś wzbudzić to zainteresowanie?

Młodzież szkolna jest bardzo zróżnicowana. Niektórzy przychodzą do Planetarium, bo uczestniczą w szkolnej wycieczce. Inni łapią bakcyla i już nie rozstają się z astronomia. Cześć młodzieży jest dociekliwa, potrzebuje zgłębiać problemy, wiedzieć o świecie więcej niż serwuje szkoła. Taka młodzież uczestniczy w naszych zajęć z astronomii, bierze udział w Olimpiadzie Astronomicznej.

Czy obecnie, w dobie Internetu, tysięcy łatwo dostępnych zdjęć Kosmosu i programów komputerowych symulujących wygląd nocnego nieba, zainteresowanie ofertą Planetarium jest nadal duże? A może wręcz przeciwnie - popularność takich placówek rośnie?

Płaski ekran komputera nigdy nie będzie w stanie oddać widoku prawdziwego nieba i zabrać widza w taką podróż w czasie i przestrzeni jak robi to planetarium. Zresztą nawet planetaria z płaskim, pochylonym (dla wygody widzów) ekranem nie pokażą tego co klasyczne planetarium, w którym aby coś zobaczyć na sferycznym ekranie należy kręcić głową, kierować ją (czasem niewygodnie) do góry, tak jak na niebie rzeczywistym. Parki nauki stają się coraz popularniejsze na całym świecie. I trudno się dziwić. Możemy zauważyć swoisty przesyt cyfrowymi technologiami, które są w stanie co prawda wykreować każdą, nawet najbardziej fantazyjną rzeczywistość, ale zawsze jest to rzeczywistość wirtualna. Ludzie, szczególnie dzieci lubią rzeczy, które można dotknąć czy osobiście ich doświadczyć. Takie właśnie będzie Planetarium po przebudowie i modernizacji, którą planujemy na lata 2018-2020.

Jakie są więc plany na przyszłość związane z Planetarium Śląskim w Chorzowie?

Planetarium – Śląski Park Nauki, bo tak będzie nazywała się nasza instytucja po przebudowie skupi się na trzech aspektach nauki – sejsmologii, meteorologii i rzecz jasna astronomii. Nasz budynek zostanie rozszerzony o częściowo znajdujący się pod ziemią kompleks edukacyjny o powierzchni ponad 2500 metrów kwadratowych. Znajdzie się tam miejsce dla nowych sal dydaktycznych, pracowni, a także miejsc gdzie staną interaktywne eksponaty takie jak symulator lotu w kosmos, kolumna w której będziemy mogli pokazać tworzenie się chmury, tornado i opad atmosferyczny, czy wreszcie symulatory trzęsień Ziemi. Każde z tych stanowisk, a będzie ich około trzydziestu, będzie tłumaczyło pewne zagadnienia naukowe przez bezpośrednie doznania fizyczne. W pobliżu Planetarium stanie wieża obserwacyjna z camera obscura, która pozwoli podziwiać panoramy Chorzowa, Katowic i Siemianowic Śląskich. Wymienimy także całkowicie pokrycie kopuły Planetarium, ekran, fotele oraz zmienimy ich układ tak, by główna sala projekcyjna mogła być wykorzystana także do innych celów niż tylko prezentacja seansów. Planetarium zbudowało swoją mark  przez ostatnie 62 lata. Wiemy jak inspirować młodych ludzi przekazywać naszą pasję do nauki.

Bardzo dziękujemy za rozmowę!