W pełni zautomatyzowany system wykrywania planet pozasłonecznych przesiał lata archiwalnych obserwacji Kosmicznego Teleskopu Kepler (NASA), dostarczając lawinę odkryć, w tym informacje o istnieniu 172 nowych planet pozasłonecznych, czyli planet krążących wokół gwiazd innych niż nasze Słońce.
W archiwalnych obserwacjach Keplera było wiele niezbadanych obszarów. Czekające w nich możliwe odkrycia wymagały jednak stworzenia nowego zestawu oprogramowania, tzw. pipeline, który pozwoliłoby na jednolity i konsystentny przegląd zgromadzonych obserwacji. Gros wysiłków dotyczyło konstrukcji nowego narzędzia, które odsiewałoby sygnały astrofizyczne od instrumentalnych, tzw. artefaktów, które były plagą wielu wcześniejszych analiz.
Kosmiczny Teleskop Kepler, który został wyłączony w 2018 r. po wyczerpaniu się paliwa, badał galaktykę przez dziewięć lat i znalazł tysiące planet pozasłonecznych. Ponad 3100 z nich zostało potwierdzonych, a kolejnych więcej niż 3000 kandydatek wciąż czeka na potwierdzenie swojego statusu. Do tej drugiej grupy zalicza się też ostatnia partia 172 kandydatek odkrytych w archiwalnych danych. Wiele kandydatek na planety pozasłoneczne odkryto podczas drugiej misji Keplera, znanej jako K2, uruchomionej po tym, jak awaria mechaniczna zakończyła pierwszą misję (Kepler) i znacznie ograniczyła możliwości obserwacyjne w drugiej (K2).
Nowy katalog kandydatek na planety, utworzony na podstawie analizy obserwacji wykonanych w misji K2, zawiera kilka naprawdę dziwacznych planet i układów planetarnych. W jednym systemie, nazwanym EPIC 249559552, mamy dwa „mini Neptuny” unieruchomione w tańcu grawitacyjnym wokół swojej gwiazdy, przy czym planeta wewnętrzna wykonuje pięć okrążeń na każde dwa okrążenia planety zewnętrznej. Mini-neptuny, a inaczej: gazowe karły, to planety pozasłoneczne (czyli egzoplanety) o rozmiarach pomiędzy około 1,7 a 3,9 promienia Ziemi, posiadającej skaliste jądro i bardzo gęstą atmosferę o składzie głównie wodorowo–helowym. Gazowe karły dzięki rozległym atmosferom są większe od podobnych do Ziemi planet skalistych, ale mniejsze od gazowych olbrzymów.
Wizja artystyczna mini-neptuna, czyli gazowego karła. Źródło: Wikimedia Commons.
W innym nowo-odkrytym układzie, nazwanym EPIC 249731291, dwie planety nieco mniejsze od Saturna krążą tak blisko swojej gwiazdy macierzystej, że ich atmosfery są wiecznym, gorejącym piekłem.
Nowy katalog planet pozasłonecznych został opracowany przez zespół astronomów z kilku instytucji naukowych. Dzięki jego opracowaniu, będzie można rozpocząć badania populacji planet i układów planetarnych, które pozwolą nam je lepiej scharakteryzować i zrozumieć.
Więcej informacji: publikacja Zink i in. „Scaling K2. IV. A Uniform Planet Sample for Campaigns 1–8 and 10–18”, The Astronomical Journal, 162, 259
Opracowanie: Joanna Molenda-Żakowicz
Na ilustracji: Gwiazda i obiegające ją egzoplanety. Źródło: Caltech
