Udany start największej obecnie rakiety świata, pierwszy "kosmiczny" lot rakietoplanu firmy Virgin Galactic, rekordowa liczba startów rakietowych od prawie 30 lat... 2018 rok był pełny wydarzeń związanych z rozwojem techniki rakietowej i technologii kosmicznych. Wybieramy najważniejsze, które opisywaliśmy w mijającym roku na łamach portalu i podsumowujemy rok startów rakietowych.
Sprawdź inne podsumowania 2018 roku
Najważniejsze odkrycia w astronautyce
Najpiękniejsze obrazy satelitarne Ziemi
Statystyki ze względu na państwa
W tym roku najwięcej udanych startów rakietowych, bo aż 38 przeprowadziły Chiny (18 w 2017 roku). Zepchnęły tym samym z pierwszego miejsca USA, które odnotowały 31 udanych lotów orbitalnych (29 misji w poprzednim roku). Na trzecim miejscu znalazła się Rosja z 19 startami zakończonymi powodzeniem.
Za podium znalazły się kolejno (w nawiasie liczba udanych startów w 2017 roku):
4. Europa - 8 startów (9)
5. Indie - 7 startów (5)
6. Japonia - 6 startów (7)
7. Nowa Zelandia - 3 starty (1)
Statystyki ze względu na rodzaj rakiety
Tytuł najpopularniejszej rodziny rakiet przypadł w tym roku starej generacji chińskich rakiet Długi Marsz 2/3/4, którym wykonano 34 udane starty (12 w 2017 roku). Drugie miejsce zajęła rakieta Falcon 9 z 21 startami (18 lotów w 2017 roku). Ostatni stopień podium zajęła rosyjska rodzina rakiet R-7 z 16 udanymi startami (15 lotów w 2017 roku).
Znaczącą liczbę startów miały też w tym roku:
4. Ariane 5, PSLV/GSLV - po 6 startów
5. Atlas V - 5 startów
6. H-II - 4 starty
6. Electron, Długi Marsz 11 - 3 starty
Debiutujące rakiety
-
Falcon Heavy
-
Sojuz 2.1v
10 najważniejszych wydarzeń
Pierwszy start rakiety Falcon Heavy
Źródło: SpaceX
Z historycznego miejsca, z którego dziesięciolecia temu amerykańscy astronauci lecieli na Księżyc wystartowała rakieta Falcon Heavy. Długo oczekiwany start był udany i wyniósł na heliocentryczną orbitę samochód marki Tesla. Udany lot zapoczątkował karierę najcięższej obecnie rakiety świata - nie stworzonej przez wielkie agencje państwowe jak NASA, ale prywatną firmę SpaceX. Na dodatek dwa boczne stopnie powróciły i wylądowały na ziemi.
Firma już zarezerwowała swoją nową rakietę dla kilku klientów. Swoje miejsce wykupiły już firmy Arabsat, Inmarsat, Siły Powietrzne USA oraz VIASAT.
Ponad 100 startów orbitalnych
Źródło: Xinhua/Hao Wei
Rok 2018 był rekordowy pod względem liczby startów rakietowych. Łącznie przeprowadzono 112 udanych lotów - najwięcej od 1990 roku kiedy 116 startów zakończyło się powodzeniem. Znaczący udział miały w tym Chiny, które już w sierpniu pobiły swój roczny rekord startów orbitalnych. Do tego trzeba doliczyć rekordowy rok dla firmy SpaceX, pierwsze powodzenia rakiety Electron oraz stabilne harmonogramy startów europejskich, japońskich i indyjskich rakiet. Rosja miała także względnie udany rok, gdyby nie awaria misji załogowej Sojuz MS-10.
Sukcesy rakiety Electron, rynek dla małych rakiet
Źródło: Trevor Mahlmann/Rocket Lab
W styczniu 2018 roku udał się pierwszy lot orbitalny rakiety Electron. Jest to pierwsza rakieta orbitalna używająca silników z elektrycznymi pompami. Rakieta firmy Rocket Lab, która ma wysyłać niewielkie ładunki na orbitę po udanym locie testowym, przeprowadziła dwie udane misje komercyjne w przeciągu niecałego miesiąca: w listopadzie i w grudniu 2018 roku.
Rok 2018 był wyjątkowo udany dla małych rakiet. W lutym skutecznie zadebiutowała japońska rakieta SS-520-5. Po udanym locie, ta przerobiona rakieta sondażowa stała się najmniejszym systemem orbitalnym na świecie.
W październiku 2018 roku odbył się pierwszy start chińskiej prywatnej rakiety Zhuque-1. Niestety problem z trzecim stopniem rakiety uniemożliwił osiągnięcie orbity.
NASA na Księżyc
Źródło: NASA
Już od 2017 roku stało się jasne, że NASA swój program załogowy skieruję całkowicie w stronę Księżyca. W październiku ogłoszono rywalizację w komercyjnym programie dostarczenia sprzętu naukowego na powierzchnię naszego naturalnego satelity (Commercial Lunar Payload Services). Pod koniec listopada ogłoszono 9 firm, które będą mogły starać się o te kontrakty.
Sama projektowana stacja wokółksiężycowa doczekała się nowej nazwy - Lunar Orbital Platform - Gateway (LOP-G). Nadal uszczegóławiane są plany jej budowy i wykorzystania. Poznaliśmy już wstępny harmonogram lotów do niej.
Sukcesy i kolejne plany firmy SpaceX
Źródło: SpaceX
To był świetny rok dla firmy SpaceX. Przeprowadziła rekordową liczbę 22 startów orbitalnych, z których wszystkie były udane. Zadebiutowała w spektakularny sposób z najcięższą rakietą operacyjną świata Falcon Heavy. Elon Musk, właściciel firmy, przedstawił japońskiego miliardera, który będzie pierwszym klientem budowanego superciężkiego systemu BFR (obecnie zwanego Starship). Ma on polecieć wraz z wybranymi artystami w podróż wokół Księżyca. Firma jest też już coraz bliżej pierwszych lotów załogowych do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, na pokładzie statku Crew Dragon. Bezzałogowy lot testowy do ISS odbędzie się na początku 2019 roku.
Plany księżycowe firm prywatnych i Chin
Źródło: NASA
W 2018 roku często byliśmy świadkami ogłoszeń planów związanych z Księżycem. W kwietniu swoje plany utworzenia gospodarki wokółksiężycowej ogłosił ULA - operator rakiet Atlas V i Delta. Koncepcję własnego czteroosobowego lądownika księżycowego zaprezentowała firma Lockheed Martin podczas tegorocznego Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego.
Jednocześnie na początku roku ogłoszono, że nie uda się rozstrzygnąć konkursu Google Lunar X-Prize, którego celem było wysłanie komercyjnego łazika na powierzchnię Srebrnego Globu. Mimo braku nagrody część zespołów nadal kontynuuje prace i zapowiada wysłanie ładunków na Księżyc przed 2020 rokiem.
W grudniu wystartowała chińska misja Chang'e 4 do niewidocznej strony Księżyca. Wcześniej wysłano tam orbiter, który będzie pośrednikiem komunikacyjnym między lądownikiem i łazikiem, a Ziemią.
Postępy Blue Origin
Źródło: Blue Origin
2018 był udanym rokiem dla firmy Blue Origin, należącej do właściciela Amazonu Jeffa Bezosa. Rakieta New Shepard przeprowadziła kilka udanych lotów suborbitalnych, w tym krytyczny test systemu ratunkowego. Silnik BE-4 rozwijany przez firmę został wybrany jako silnik nowego systemu rakietowego Vulcan konsorcjum ULA.
Firma cały czas rozwija swój suborbitalny system turystyczny, ale wkłada też wysiłek w budowę nowej ciężkiej rakiety New Glenn. Na pewno usłyszymy o niej w 2019 roku.
Pierwszy kosmiczny lot VSS Unity
Źródło: Virgin Galactic.
Drugi egzemplarz rakietoplanu SpaceShipTwo firmy Virgin Galactic osiągnął po raz pierwszy granicę kosmosu. W grudniowym locie statek osiągnął pułap 82 km. To symboliczny krok dla firmy, która od ponad 10 lat rozwija system turystycznych lotów suborbitalnych. Firma miliardera Richarda Bransona odbudowała się po katastrofie w 2014 roku, w której zginął jeden z pilotów testowych. Firma zapowiada kolejne testy w 2019 roku z dłuższym odpaleniem silnika.
Kolejne opóźnienia programów NASA - teleskop JWST i system SLS
Źródło: ESA, NASA, S. Beckwith (STScI) and the HUDF Team, Northrop Grumman Aerospace Systems / STScI / ATG medialab.
Niestety kolejne opóźnienia dotykają flagowe projekty NASA. W czerwcu informowaliśmy o kolejnym przełożeniu startu Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webb'a. Obecnie planowana data startu to 30 marca 2021 roku. W 2018 roku dowiedzieliśmy się także oficjalnie o przełożeniu pierwszego bezzałogowego testu ciężkiego systemu rakietowego SLS na koniec 2019 roku. Niewiadomo czy nadzieja ambitnego programu załogowego NASA nie zostanie po raz kolejny opóźniona w przyszłym roku.
Koniec rakiety Delta II
Źródło: NASA.
15 września 2018 roku wystartował ostatni egzemplarz rakiety Delta II. W ostatniej misji rakieta wyniosła satelitę badań klimatu ICESAT 2. Rakieta była użytkowana od 1989 roku. Brała udział w ponad 150 misjach. Na jej szczycie wynoszono pierwsze satelity systemu nawigacyjnego GPS, czy łaziki marsjańskie MER Spirit i Opportunity.
Chronologia startów
Poniżej tabularyczne zestawienie wszystkich prób orbitalnych przeprowadzonych w 2018 roku. Na czerwono zaznaczono nieudane loty.
| Data | Misja | Rakieta | Miejsce startu |
|---|---|---|---|
| 8 stycznia | Zuma | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 9 stycznia | Gaojing-1 (03,04) | Długi Marsz 2D | Taiyuan |
| 11 stycznia | Beidou-3 (26,27) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 12 stycznia | Cartosat-2F (+ wiele mniejszych ładunków) | PSLV | Satish Dhawan |
| 12 stycznia | Topaz 5 | Delta IV M | Vandenberg |
| 13 stycznia | LKW 3 | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
| 18 stycznia | ASNARO 2 | Epsilon | Kagoshima |
| 19 stycznia | Jilin-1 (07,08) (+ wiele mniejszych ładunków) | Długi Marsz 11 | Jiuquan |
| 20 stycznia | SBIRS GEO 4 | Atlas V | Cape Canaveral |
| 21 stycznia | Still Testing | Electron | Onenui Station |
| 25 stycznia | Yaogan 30-04 (01,02,03), Weina 1A | Długi Marsz 2C | Xichang |
| 25 stycznia | SES 14, Al Yah 3 | Ariane 5 | Kourou |
| 31 stycznia | GovSat 1 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 1 lutego | Kanopus V (3,4) (+ wiele mniejszych ładunków) | Sojuz 2.1a | Wostocznyj |
| 2 lutego | Zhangsheng 1 (+ wiele mniejszych ładunków) | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
| 3 lutego | TRICOM 1R | SS-520 | Kagoshima |
| 6 lutego | Tesla Roadster | Falcon Heavy | Cape Canaveral |
| 12 lutego | Beidou-3 (28, 29) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 13 lutego | Progress-MS 08 | Sojuz 2.1a | Bajkonur |
| 22 lutego | Paz, Microsat (2a, 2b) | Falcon 9 | Vandenberg |
| 27 lutego | IGC-Optical 6 | H-IIA | Tanegashima |
| 1 marca | GOES 17 | Atlas V | Cape Canaveral |
| 6 marca | Hispasat 30W-6, PODSAT 1 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 9 marca | O3b (13,14,15,16) | Sojuz ST-B | Kourou |
| 17 marca | LKW 4 | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
| 21 marca | Sojuz-MS 08 | Sojuz FG | Bajkonur |
| 29 marca | GSat 6A | GSLV | Satish Dhawan |
| 29 marca | EMKA 1 | Sojuz 2.1v | Plesieck |
| 29 marca | Beidou-3 M (30,31) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 30 marca | Iridium-NEXT (140,142-150,157) | Falcon 9 | Vandenberg |
| 31 marca | Gaofen 1 (02,03,04) | Długi Marsz 4C | Taiyuan |
| 2 kwietnia | Dragon CRS-14 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 5 kwietnia | DSN 1/Superbird 8, HYLAS 4 | Ariane 5 | Kourou |
| 10 kwietnia | Yaogan 31A, 31B, 31C, Weina 1B | Długi Marsz 4C | Jiuquan |
| 11 kwietnia | IRNSS 1I | PSLV | Satish Dhawan |
| 14 kwietnia | CBAS, EAGLE, Mycroft (+ inne ładunki) | Atlas V | Cape Canaveral |
| 18 kwietnia | Blagovest 12L | Proton-M | Bajkonur |
| 18 kwietnia | TESS | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 25 kwietnia | Sentinel 3B | Rokot | Plesieck |
| 26 kwietnia | OVS 2A, OHS (2A,2B,2C,2D) | Długi Marsz 11 | Jiuquan |
| 3 maja | APStar 6C | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 5 maja | InSight | Atlas V | Vandenberg |
| 8 maja | Gaofen 5 | Długi Marsz 4C | Taiyuan |
| 11 maja | Bangabandhu 1 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 20 maja | Queqiao | Długi Marsz 4C | Xichang |
| 21 maja | Cygnus CRS-9 (+ wiele innych ładunków) | Antares | Wallops |
| 22 maja | Iridium-NEXT (110,147,152,161,162), GRACE-FO (1,2) | Falcon 9 | Vandenberg |
| 2 czerwca | Gaofen 6 | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
| 4 czerwca | SES 12 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 5 czerwca | FY 2H | Długi Marsz 3A | Xichang |
| 6 czerwca | Sojuz-MS 09 | Sojuz FG | Bajkonur |
| 12 czerwca | IGS Radar 6 | H-IIA | Tanegashima |
| 16 czerwca | Uragan-M 47 | Sojuz 2.1b | Plesieck |
| 27 czerwca | XJS A, XJS B | Długi Marsz 2C | Xichang |
| 29 czerwca | Dragon CRS-15 (+ wiele innych ładunków) | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 9 lipca | PRSS 1, PakTES 1A | Długi Marsz 2C | Jiuquan |
| 9 lipca | Beidou-2 I7 | Długi Marsz 3A | Xichang |
| 9 lipca | Progress-mS 09 | Sojuz 2.1a | Bajkonur |
| 22 lipca | Telstar 19V | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 25 lipca | Galileo (FOC FM 19,20,21,22) | Ariane 5 | Kourou |
| 25 lipca | Iridium-NEXT (154-156,158-160,163-166) | Falcon 9 | Vandenberg |
| 29 lipca | Beidou-3 M (33,34) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 31 lipca | Gaofen 11 | Długi Marsz 4B | Taiyuan |
| 6 sierpnia | Telkom 4 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 12 sierpnia | Parker Solar Probe | Delta IV Heavy | Cape Canaveral |
| 22 sierpnia | Aeolus | Vega | Kourou |
| 24 sierpnia | Beidou-3 M (35,36) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 7 września | HY 1C | Długi Marsz 2C | Taiyuan |
| 10 września | Telstar 18V/ApStar 5C | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 15 września | ICESAT 2 (+ wiele innych ładunków) | Delta II | Vandenberg |
| 16 września | NovaSAR-S 1, SSTL-S1 4 | PSLV | Satish Dhawan |
| 19 września | Beidou-3 M (37,38) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 22 września | HTV 7 | H-IIB | Tanegashima |
| 25 września | Horizons 3e, Azerspace 2 | Ariane 5 | Kourou |
| 29 września | CentiSpace-1 S1 | Kuaizhou-1A | Jiuquan |
| 7 października | SAOCOM 1A | Falcon 9 | Vandenberg |
| 9 października | Yaogan 32 (01,02) | Długi Marsz 2C | Jiuquan |
|
11 października |
Sojuz-MS 10 |
Sojuz FG |
Bajkonur |
| 15 października | Beidou-3 M (39,40) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 17 października | AEHF 4 | Atlas V | Cape Canaveral |
| 20 października | BepiColombo | Ariane 5 | Kourou |
| 24 października | HY 2B (+ inne ładunki) | Długi Marsz 4B | Taiyuan |
| 24 października | Lotos-S1 3 | Sojuz 2.1b | Plesieck |
|
27 października |
Weilai 1 |
ZhuQue-1 |
Jiuquan |
| 29 października | CFOSAT (+ wiele innych ładunków) | Długi Marsz 2C | Jiuquan |
| 29 października | Ibuki 2, KhalifaSat (+ wiele innych ładunków) | H-IIA | Tanegashima |
| 1 listopada | Beidou-3 G1Q | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 3 listopada | Uragan-M 48 | Sojuz 2.1b | Plesieck |
| 7 listopada | METOP C | Sojuz ST-B | Kourou |
| 11 listopada | CICERO 10 (+ wiele innych ładunków) | Electron | Onenui Station |
| 14 listopada | GSat 29 | GSLV | Satish Dhawan |
| 15 listopada | Es'hail 2 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 16 listopada | Progress-MS 10 | Sojuz FG | Bajkonur |
| 17 listopada | Cygnus CRS-10 | Antares | Wallops |
| 18 listopada | Beidou-3 M (42,43) | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 19 listopada | SY 6 (+inne ładunki) | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
| 21 listopada | Mohammed VI B | Vega | Kourou |
| 29 listopada | HySIS (+ wiele innych ładunków) | PSLV | Satish Dhawan |
| 30 listopada | Strela-3M (16,17,18) | Rokot | Plesieck |
| 3 grudnia | Sojuz-MS 11 | Sojuz FG | Bajkonur |
| 3 grudnia | SkySat 14,15 (+ wiele innych ładunków, w tym polski PW-Sat 2) | Falcon 9 | Vandenberg |
| 4 grudnia | GSat 11, GEO-KOMPSAT 2A | Ariane 5 | Kourou |
| 5 grudnia | Dragon CRS-16 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 7 grudnia | Saudisat 5A,5B (+ inne ładunki) | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
| 7 grudnia | Chang'e 4 | Długi Marsz 3B | Xichang |
| 16 grudnia | Wiele małych satelitów | Electron | Onenui Station |
| 19 grudnia | GSat 7A | GSLV | Satish Dhawan |
| 19 grudnia | CSO 1 | Sojuz ST-A | Kourou |
| 21 grudnia | Blagovest 13L | Proton-M | Bajkonur |
| 21 grudnia | Hongyun 1 | Długi Marsz 11 | Jiuquan |
| 23 grudnia | GPS-3 1 | Falcon 9 | Cape Canaveral |
| 24 grudnia | TJS 3 | Długi Marsz 3C | Xichang |
| 27 grudnia | Kanopus-V 5,6 | Sojuz 2.1a | Wostocznyj |
| 29 grudnia | Hongyan 1, Yunhai-2 (01-06) | Długi Marsz 2D | Jiuquan |
Opracowanie: Rafał Grabiański
