Przejdź do treści

ALMA: odkrywanie niewidocznego

galaktyka NGC 5643

Na powyższym zdjęciu widzimy centrum galaktyki o nazwie NGC 5643. Galaktyka ta znajduje się 55 milionów lat świetlnych od Ziemi i leży w granicach konstelacji Wilka (Lupus) i jest znaną galaktyką Seyferta. Galaktyki tego typu mają bardzo jasne centra – uważa się, że ich aktywne jądra są nieustannie zasilane okolicznym materiałem ściąganym przez znajdujące się w nich supermasywne czarne dziury, które są jednak często przesłaniane przez liczne obłoki międzygalaktycznego gazu i pyłu.

W rezultacie aktywne centra optyczne galaktyk Seyferta (AGN-y – active galactic nuclei) bywają bardzo trudne do bezpośredniego zaobserwowania. NGC 5643 jest dodatkowo widoczna z Ziemi pod dużym kątem, co stanowi kolejne wyzwanie – jeszcze bardziej skomplikowane jest wejrzenie w jej wewnętrzną strukturę i odbywające się tam procesy fizyczne. Jednak naukowcy z powodzeniem wykorzystali interferometr radiowy ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) i połączyli je z danymi archiwalnymi z instrumentu Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) zainstalowanego na Bardzo Dużym Teleskopie (ang. Very Large Telescope) należącym do Europejskiego Obserwatorium Południowego (European Southern Observatory, tj. ESO).

Badania te ujawniają całkiem nowy obraz NGC 5643 – wraz z wysokoenergetycznym wypływem zjonizowanego gazu w przestrzeń kosmiczną. Te imponujące struktury rozciągają się po obu stronach galaktyki i powstały wskutek przyśpieszania materii wyrzucanej z dysku akrecyjnego supermasywnej czarnej dziury rezydującej w jądrze NGC 5643. Łącznie nowe dane z ALMA i VLT pokazują centralny region tej galaktyki. Ma on dwa wyraźnie odrębne składniki: spiralny, obracający się dysk (tu pokazany w kolorze czerwonym) składający się z zimnego gazu cząsteczkowego, który możemy wykrywać na Ziemi dzięki obecności w nim tlenku węgla, oraz wypływający gaz, możliwy do prześledzenia na drodze obserwacji zawartego w nim, zjonizowanego tlenu i wodoru (widocznego w odcieniach niebiesko-pomarańczowych).

 

Czytaj więcej:

 

Opracowanie: Elżbieta Kuligowska

Źródło: ALMA

Zdjęcie: ESO/A. Alonso-Herrero et al.; ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)

Reklama