Astronomowie zaobserwowali meandrujące dwubiegunowe strumienie gwiazdowe z młodych gwiazd, wykorzystując do tego optykę adaptatywną.
Faliste strumienie gwiazdowe leniwie wiją się przez pole gwiazd na nowych zdjęciach uchwyconych z Chile przez Obserwatorium Gemini. Delikatnie zakrzywiające się gwiazdowe strumienie są wypływem z młodych gwiazd, a astronomowie podejrzewają, że ich wygląd wywołany jest przyciąganiem grawitacyjnym towarzyszących im gwiazd. Te doskonałe obrazy zostały wykonane przy użyciu systemu optyki adaptacyjnej teleskopu Gemini South, który pomaga astronomom przeciwdziałać efektom rozmycia spowodowanym przez turbulencje atmosferyczne.
Strumienie młodych gwiazd są powszechnym produktem ubocznym formowania się gwiazd i uważa się, że powstają w wyniku wzajemnego oddziaływania pomiędzy polami magnetycznymi rotujących młodych gwiazd a otaczającymi je dyskami gazu. Oddziaływania te powodują wyrzucanie podwójnych strumieni zjonizowanego gazu w przeciwnych kierunkach, tak jak widać na zdjęciach wykonanych przez teleskop Gemini.
Jeden ze strumieni, nazwany MHO 2147, znajduje się około 10 000 lat świetlnych od Ziemi i leży w płaszczyźnie galaktycznej Drogi Mlecznej, blisko granicy pomiędzy gwiazdozbiorami Strzelca i Wężownika. Na zdjęciu MHO 2147 wije się w poprzek gwiezdnego tła – ma odpowiednio wężowaty wygląd dla obiektu znajdującego się blisko Wężownika. Jak wiele z 88 współczesnych gwiazdozbiorów, Wężownik ma mitologiczne korzenie – w starożytnej Grecji przedstawiał on różnych bogów i bohaterów zmagających się z wężem. Drugi strumień, MHO 1502, znajduje się w gwiazdozbiorze Żagla, w odległości około 2000 lat świetlnych.
Większość strumieni gwiazdowych jest prosta, ale niektóre mogą być kręte lub splątane. Uważa się, że kształt niektórych strumieni jest związany z cechą obiektu lub obiektów, które je utworzyły. W przypadku dwóch dwubiegunowych strumieni MHO 2147 i MHO 1502, gwiazdy, które je utworzyły, są niewidoczne.
W przypadku MHO 2147, ta młoda gwiazda centralna, zwana IRAS 17527-2439, jest osadzona w ciemnym obłoku w podczerwieni – zimnym, gęstym regionie gazu, który jest nieprzeźroczysty w zakresie długości fal podczerwieni. Sinusoidalny kształt MHO 2147 jest spowodowany tym, że kierunek strumieni zmienił się w czasie, kreśląc łagodne krzywe po obu stronach gwiazdy centralnej. Te prawie nieprzerywane krzywe sugerują, że MHO 2147 została wyrzeźbiona przez ciągłą emisję z jej centralnego źródła. Astronomowie odkryli, że zmieniający się kierunek (precesja) strumienia może być wywołany grawitacyjnym wpływem pobliskich gwiazd oddziałujących na gwiazdę centralną. Ich obserwacje sugerują, że IRAS 17527-2439 może należeć do układu podwójnego gwiazd, oddzielonego od siebie o ponad 300 miliardów kilometrów.
MHO 1502 jest osadzony w zupełnie innym środowisku – obszarze formowania się gwiazd znanym jako obszar H II. Dwubiegunowy strumień składa się z łańcucha węzłów, co sugeruje, że jego źródło, uważane za dwie gwiazdy, emitowało materię w sposób przerywany.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Więcej informacji:
- Sidewinding Young Stellar Jets Spied by Gemini South
- High-resolution images of two wiggling stellar jets, MHO 1502 and MHO 2147, obtained with GSAOI+GeMS
Źródło: NOIRLab
Na ilustracji: Wijący się strumień młodej gwiazdy, MHO 2147. Źródło: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA.
