Przejdź do treści

Astronomowie ustalają odległość do Pętli Łabędzia

img

Pętla Łabędzia (znana również jako Veil Nebula) jest pozostałością po wybuchu supernowej, resztkami wybuchowej śmierci masywnej gwiazdy sprzed około dziesięciu do dwudziestu tysięcy lat. Szczegółowe modelowanie jej włóknistego kształtu sugeruje, że wybuch nastąpił wewnątrz międzygwiezdnej jamy stworzonej przez gwiazdę przodka. Jak to często bywa w astronomii, wiele precyzyjnych właściwości fizycznych obiektu jest określona niedokładnie ze względu na niepewność odległości do niego. Przez dziesięciolecia, bazując na analizach ruchu mgławicy, dokonanych przez Hubble’a w 1937 r. oraz Minkowskiego w 1987 r., astronomowie używali wartości odległości do niej na 2500 lat świetlnych. Wiele ostatnich szacunków dystansu zmieniło się, ale najczęściej przytaczaną wartością jest 1500-2100 lat świetlnych, oszacowaną na podstawie badań z 2005 roku.

W ciągu ostatnich dwóch dekad astronomowie próbowali oszacować dystans mierząc odległości do gwiazd znajdujących się poza lub wewnątrz mgławicy, określając ją na podstawie obserwacji absorpcji linii widmowych pochodzących z mgławicy, ale odległości do tych gwiazd także nie są pewne. Również pomiary paralaksy odległości do niektórych gwiazd były niepewne. Ostatnio podjęto również wysiłki, aby zmierzyć odległość bezpośrednio wykorzystując ruchy gazów mgławicowych, a opublikowane dane sugerują, że odległość jest mniejsza, niż 2500 lat świetlnych.

Gaia wykonała bardzo dokładne pomiary paralaks liniowych, a najnowszy katalog został już opublikowany. Astronom CfA, John Raymond, wraz z czworgiem kolegów zastosował dane Gaia do problemu odległości do Pętli Łabędzia, szukając sygnatur absorpcji z gazu od dwóch tuzinów widm gwiazdowych, tym samym grupując gwiazdy jako obiekty pierwszego planu lub gwiazdy tła. Ich wynik: 2420 lat świetlnych do centralnej części mgławicy, z niepewnością 3,4%. Zidentyfikowali także gwiazdę, której wiatr oddziałuje z pozostałością po supernowej. Nowy wynik pomiaru odległości ma kilka ważnych implikacji. Oznacza to, że supernowa, która wytworzyła Pętlę Łabędzia, miała mniej energii, niż wcześniej sądzono, być może nawet o czynnik 4 (ilość energii, jaką by Słońce emitowało za 6 mld lat). Oznacza to również, że mgławica prawdopodobnie ma kształt niesferyczny, a część wschodnia znajduje się bliżej nas, niż zachodnia i ma średnicę około 20 lat świetlnych. 

Opracowanie:
Agnieszka Nowak

Więcej:
The Cygnus Loop

Źródło: CfA

Na zdjęciu: Złożony obraz Mgławicy Veil, szczątków po wybuchu supernowej, widzianej w promieniach X (niebieski), UV (biały) oraz danych w podczerwieni na długości 12 i 26 μm (odpowiednio niebieski i czerwony), z misji ROSAT, GALEX oraz WISE. Źródło: NASA; Fesen i inni, 2018

Reklama