Astronomowie, którzy badają pobliski Wszechświat z pomocą ALMA, zakończyli właśnie największy w historii przegląd paliwa gwiazdotwórczego w gromadach galaktyk. Co ważniejsze, rozwiązują oni wieloletnią astrofizyczną zagadkę: co wygasza galaktyki? Badania opublikowane The Astrophysical Journal dostarczają najwyraźniejszych jak dotąd dowodów na to, że ekstremalne środowiska w kosmosie mają poważny wpływ na galaktyki, które się w nich znajdują.
Przegląd VERTICO (Virgo Environment Traced in Carbon Monoxide Survey) miał na celu lepsze zrozumienie procesu powstawania gwiazd i roli galaktyk we Wszechświecie. Wiemy, że galaktyki są wygaszane przez swoje środowisko i chcemy wiedzieć dlaczego – powiedział Toby Brown, stypendysta w National Research Council of Canada i główny autor pracy. To, co VERTICO ujawnia lepiej niż kiedykolwiek wcześniej, to które procesy fizyczne wpływają na gaz molekularny i jak dyktują one życie i śmierć galaktyki.
Galaktyki są wielkimi zbiorowiskami gwiazd, a ich narodziny, ewolucja i śmierć są uzależnione od miejsca we Wszechświecie, w którym żyją oraz od tego, jak oddziałują z otoczeniem. Gromady galaktyk, w szczególności, są jednymi z najbardziej ekstremalnych środowisk we Wszechświecie, co czyni je szczególnie interesującymi dla naukowców badających ewolucję galaktyk.
Gromada w Pannie – dom tysiąca galaktyk – jest najbliższą masywną gromadą galaktyk w Grupie Lokalnej Galaktyk, w której znajduje się Droga Mleczna. Ekstremalne rozmiary i bliskość sprawiają, że gromada jest łatwa do badania, ale posiada również inne cechy, które czynią ją gotową do obserwacji. Gromada w Pannie jest nieco niezwykła, ponieważ posiada stosunkowo dużą populację galaktyk, które wciąż tworzą nowe gwiazdy – powiedziała Christine Wilson, Uniwersytet McMaster i główna badaczka projektu VERTICO. Wiele gromad galaktyk we Wszechświecie jest zdominowanych przez czerwone galaktyki z niewielką ilością gazu i procesów gwiazdotwórczych.
Projekt VERTICO zaobserwował w wysokiej rozdzielczości magazyny gazu 51 galaktyk w Gromadzie w Pannie, ujawniając środowisko tak ekstremalne i niegościnne, że może ono powstrzymać całe galaktyki przed formowaniem gwiazd w procesie znanym jako wygaszanie galaktyk. Gromada w Pannie jest najbardziej ekstremalnym regionem lokalnego Wszechświata, wypełnionym plazmą o temperaturze miliona stopni, ekstremalnymi prędkościami galaktyk, gwałtownymi interakcjami pomiędzy galaktykami i ich otoczeniem, galaktyczną wioską emerytów, a co za tym idzie, galaktycznym cmentarzyskiem – powiedział Brown i dodał, że projekt ujawnił, w jaki sposób usuwanie gazu może zahamować lub wyłączyć jeden z najważniejszych procesów fizycznych we Wszechświecie: powstawanie gwiazd. Usuwanie gazu jest jednym z najbardziej spektakularnych i gwałtownych mechanizmów zewnętrznych, które mogą wyłączyć powstawanie gwiazd w galaktykach – powiedział Brown. Usuwanie gazu zachodzi, gdy galaktyki poruszają się tak szybko przez gorącą plazmę w gromadzie, że olbrzymie ilości zimnego gazu molekularnego są odrywane od galaktyki, tak jakby gaz był zamiatany przez ogromną kosmiczną miotłę. Wyśmienita jakość obserwacji VERTICO pozwala nam lepiej dostrzec i zrozumieć takie mechanizmy.
Więcej informacji:
- A Cosmic Whodunit: ALMA Study Confirms What’s Robbing Galaxies of Their Star-Forming Gas
- VERTICO: The Virgo Environment Traced In CO Survey
Źródło: NRAO
Opracowanie: Agnieszka Nowak
Na ilustracji: Gromada w Pannie. Źródło: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/S. Dagnello (NRAO)/Böhringer i inni. (ROSAT All-Sky Survey)
