Grupa hiszpańskich i polskich astronomów, kierowana przez Polaka, uzyskała bezpośrednie zdjęcie masywnej planety pozasłonecznej odległej o 40 lat świetlnych - informuje Instytut Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Zdjęcie planety VHS 1256b dołączyło do nielicznej kolekcji bezpośrednich fotografii planet pozasłonecznych wykonanych przez astronomów. Tego typu obiektów znanych jest już dużo, około dwa tysiące, ale nieliczne posiadają bezpośrednie zdjęcia. Egzoplaneta VHS 1256b jest aktualnie najbliższą, dla której naukowcy posiadają zarówno bezpośrednie zdjęcie, jak i widmo.
Planetę odkrył zespół badawczy, którym kierował Bartosz Gauza, absolwent Instytut Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego, a obecnie doktorant w hiszpańskim Instytucie Astrofizyki Wysp Kanaryjskich (IAC). Oprócz hiszpańskich astronomów w zespole był także drugi Polak związany z Instytutem Astrofizyki Wysp Kanaryjskich (IAC) - Grzegorz Nowak, absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
„VHS 1256b jest masywną gazową planetą, o rozmiarach zbliżonych do rozmiaru Jowisza, jednak o jedenastokrotnie większej masie. Ze względu na swój młody wiek, jej atmosfera jest wciąż stosunkowo gorąca, o temperaturze około 1200 stopni Celsjusza, a co za tym idzie, wystarczająco jasna, aby umożliwić bezpośrednie zarejestrowanie jej promieniowania, czego udało nam się dokonać przy pomocy teleskopu VISTA, należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO)” powiedział Bartosz Gauza.
„Względna bliskość systemu – jedynie 40 lat świetlnych – czyni tę egzoplanetę jedną z najjaśniejszych dotychczas zaobserwowanych, co w połączeniu z dużą separacją od macierzystej gwiazdy, dało możliwość jej szczegółowego zbadania” dodał astronom.
Odnalezienie obiektu było możliwe dzięki rozwinięciu przez badaczy technik cyfrowej analizy dużych baz danych. Astronomowie analizowali katalog całego nieba w bliskiej podczerwieni (Two Micron All Sky Survey - 2MASS) oraz dane z podczerwonego przeglądu VISTA Hemisphere Survey (VHS), dla półkuli południowej nieba, który jest obecnie realizowany przy pomocy teleskopu VISTA Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Wśród milionów obiektów wyszukali źródła, które mają odpowiednio duże ruchy własne i wśród nich wybrali takie, które potencjalnie mogą być ze sobą grawitacyjnie związane.
Do obserwacji posłużyły oprócz teleskopu VISTA w Obserwatorium Paranal w Chile, także teleskop NTT w Obserwatorium La Silla w Chile oraz 10,4-metrowy Wielki Teleskop Kanaryjski (GTC) na Wyspach Kanaryjskich.
Odnaleziona planeta VHS 1256b krąży wokół czerwonego karła - gwiazdy o niewielkie masie. Dystans planety od gwiazdy wynosi około 100 jednostek astronomicznych, czyli 100 razy dalej niż Ziemi od Słońca, albo 2,5 razy dalej niż Pluton. Wiek układu planetarnego oszacowano na bardzo młody: od 150 do 300 milionów lat.
Egzoplaneta VHS 1256b emituje większość swojego promieniowania w podczerwieni. W jej atmosferze znaleziono ślady występowania pary wodnej oraz metali alkalicznych, co jest typową cechą dla tego rodzaju planet. Brak jest natomiast metanu, który powinien występować w temperaturach panujących na tym obiekcie. Masa planety jest bliska dolnej granicy masy brązowych karłów, z kolei czerwony karzeł VHS 1256A ma masę bliską górnej granicy pomiędzy brązowymi karłami, a normalnymi gwiazdami.
Naukowcy mają nadzieję, że dzięki dużej separacji kątowej pomiędzy planetą, a gwiazdą i względnie dużej jasności planety, będzie można przeprowadzić jej dalsze badania w innych zakresach długości fali.
Publikacja z wynikami badań ukazała się w czasopiśmie naukowym „The Astrophysical Journal”.
Zdjęcie planety VHS 1256b dołączyło do nielicznej kolekcji bezpośrednich fotografii planet pozasłonecznych wykonanych przez astronomów. Tego typu obiektów znanych jest już dużo, około dwa tysiące, ale nieliczne posiadają bezpośrednie zdjęcia. Egzoplaneta VHS 1256b jest aktualnie najbliższą, dla której naukowcy posiadają zarówno bezpośrednie zdjęcie, jak i widmo.
Planetę odkrył zespół badawczy, którym kierował Bartosz Gauza, absolwent Instytut Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego, a obecnie doktorant w hiszpańskim Instytucie Astrofizyki Wysp Kanaryjskich (IAC). Oprócz hiszpańskich astronomów w zespole był także drugi Polak związany z Instytutem Astrofizyki Wysp Kanaryjskich (IAC) - Grzegorz Nowak, absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
„VHS 1256b jest masywną gazową planetą, o rozmiarach zbliżonych do rozmiaru Jowisza, jednak o jedenastokrotnie większej masie. Ze względu na swój młody wiek, jej atmosfera jest wciąż stosunkowo gorąca, o temperaturze około 1200 stopni Celsjusza, a co za tym idzie, wystarczająco jasna, aby umożliwić bezpośrednie zarejestrowanie jej promieniowania, czego udało nam się dokonać przy pomocy teleskopu VISTA, należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO)” powiedział Bartosz Gauza.
„Względna bliskość systemu – jedynie 40 lat świetlnych – czyni tę egzoplanetę jedną z najjaśniejszych dotychczas zaobserwowanych, co w połączeniu z dużą separacją od macierzystej gwiazdy, dało możliwość jej szczegółowego zbadania” dodał astronom.
Odnalezienie obiektu było możliwe dzięki rozwinięciu przez badaczy technik cyfrowej analizy dużych baz danych. Astronomowie analizowali katalog całego nieba w bliskiej podczerwieni (Two Micron All Sky Survey - 2MASS) oraz dane z podczerwonego przeglądu VISTA Hemisphere Survey (VHS), dla półkuli południowej nieba, który jest obecnie realizowany przy pomocy teleskopu VISTA Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Wśród milionów obiektów wyszukali źródła, które mają odpowiednio duże ruchy własne i wśród nich wybrali takie, które potencjalnie mogą być ze sobą grawitacyjnie związane.
Do obserwacji posłużyły oprócz teleskopu VISTA w Obserwatorium Paranal w Chile, także teleskop NTT w Obserwatorium La Silla w Chile oraz 10,4-metrowy Wielki Teleskop Kanaryjski (GTC) na Wyspach Kanaryjskich.
Odnaleziona planeta VHS 1256b krąży wokół czerwonego karła - gwiazdy o niewielkie masie. Dystans planety od gwiazdy wynosi około 100 jednostek astronomicznych, czyli 100 razy dalej niż Ziemi od Słońca, albo 2,5 razy dalej niż Pluton. Wiek układu planetarnego oszacowano na bardzo młody: od 150 do 300 milionów lat.
Egzoplaneta VHS 1256b emituje większość swojego promieniowania w podczerwieni. W jej atmosferze znaleziono ślady występowania pary wodnej oraz metali alkalicznych, co jest typową cechą dla tego rodzaju planet. Brak jest natomiast metanu, który powinien występować w temperaturach panujących na tym obiekcie. Masa planety jest bliska dolnej granicy masy brązowych karłów, z kolei czerwony karzeł VHS 1256A ma masę bliską górnej granicy pomiędzy brązowymi karłami, a normalnymi gwiazdami.
Naukowcy mają nadzieję, że dzięki dużej separacji kątowej pomiędzy planetą, a gwiazdą i względnie dużej jasności planety, będzie można przeprowadzić jej dalsze badania w innych zakresach długości fali.
Publikacja z wynikami badań ukazała się w czasopiśmie naukowym „The Astrophysical Journal”.
Więcej informacji:
- Absolwent Instytutu Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego Bartosz Gauza opublikował unikalne wyniki obserwacji najbliższej i najjaśniejszej egzoplanety
- A Super-Jupiter in View
- Publikacja naukowa
Na ilustracji:
Po lewej: zdjęcie planety pozasłonecznej VHS 1256b. Jest to zestawienie obrazów z podczerwonych pasm Y, J, K z teleskopu VISTA. Po prawej: optyczne i podczerwone widmo z teleskopów GTC i NTT. Źródło: Gabriel Pérez, SMM (IAC).