Europejska Organizacja Badań Jądrowych (CERN) oświadczyła, że zawiesza status Rosji jako obserwatora i wstrzyma część współpracy z tym krajem. Powodem jest zbrojny atak Rosji na Ukrainę i naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych przez Rosję.
CERN to wielka organizacja badawcza w dziedzinie fizyki wysokich energii. Utworzono ją w 1954 roku, aby po II wojnie światowej kraje mogły pokojowo współpracować na polu badań naukowych. Aktualnie krajami członkowskimi CERN są 23 państwa. Polska należy do CERN od 1991 roku, Ukraina jest od 2016 roku krajem stowarzyszonym, a Rosja ma od 1993 roku status obserwatora.
8 marca 2022 roku odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Rady CERN, na którym podjęto uchwałę potępiającą militarną inwazję Rosji na Ukrainę. Wskazano m.in. że jest to naruszenie Artykułu 2 (4) Karty Narodów Zjednoczonych. Wyrażono też poparcie dla integralności terytorialnej Ukrainy i jej niepodległości jako kraju.
W oświadczeniu czytamy, iż CERN wstrzymuje status obserwatora dla Rosji oraz przestaje akceptować nowych współpracowników z tego kraju. Natomiast aktualnie funkcjonująca współpraca z naukowcami rosyjskimi będzie na razie kontynuowana. Podano też, że wielu z nich potępiło atak na swojego kraju Ukrainę.
Pracownicy naukowi, techniczni i administracyjni CERN to 2600 osób według raportu z 2020 roku. Z organizacją współpracuje blisko 11400 osób z 76 państwa. W szczególności 272 osoby z Polski, 29 z Ukrainy i aż 1021 z Rosji.
CERN posiada m.in. Wielki Zderzacz Hadronów (LHC), który jest największym akceleratorem cząstek na świecie. Działa od 2008 roku i to tutaj są prowadzone czołowe światowe eksperymenty w dziedzinie fizyki wysokich energii i cząstek elementarnych. Na podstawie eksperymentów prowadzonych w LHC opublikowano już blisko 3000 artykułów naukowych (dane na rok 2020).
Organizacja CERN oświadczyła także, że będzie promować inicjatywy wspierające naukowców ukraińskich i aktywność badawczą Ukrainy w dziedzinie fizyki wysokich energii. Już skontaktowano się z ukraińskimi pracownikami w celu udzielenia wsparcia materialnego i psychologicznego. Ogłoszono też zbiórkę funduszy, które mają być przekazane Międzynarodowemu Czerwonemu Krzyżowi (jego biuru na Ukrainie) na wsparcie dla ludnością obejmujące pomoc medyczną, żywność, wodę i inne potrzeby. Zbiórka prowadzona jest wśród pracowników, CERN ze swojego budżetu wyłoży środki które podwoją zebraną sumę. Wkład ma wnieść też Związek Pracowników CERN.
Więcej informacji:
- Komunikat CERN: Solidarity with Ukraine
- Uchwała CERN: CERN response to the aggression against Ukraine
- Strona internetowa CERN
- Więcej o CERN w Wikipedii
- Raport z działalności CERN za rok 2020
- Odcinek Astronarium o Wielkim Zderzaczu Hadronów
Autor: Krzysztof Czart
Źródło: CERN
Na zdjęciu:
Tunel PT1 w Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC). Źródło: Maximilien Brice / CERN.
