Droga Mleczna to galaktyka spiralna - płaski dysk zbudowany z gwiazd, pyłu i gazu, w którym powstaje większość nowych gwiazd. Ale dysk ten otacza dodatkowo sferyczne halo - aureola złożona głównie ze starych gwiazd i gromad kulistych. Okazuje się jednak, że gwiazdy mogą powstawać również tutaj.
Naukowcy z Brazylii przy użyciu danych z przeglądów WISE (ang. Wide-Field Infrared Survey Explorer) i 2MASS (Two Micron All Sky Survey) odkryli siedem nowych gromad. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie jeden fakt: leżą one poza dyskiem Mlecznej Drogi. Trzy z nich (C932, C934 i C939) musiały przy tym powstać w odległości około 16 000 lat świetlnych (5 kpc) poza dyskiem galaktycznym, w nowo zidentyfikowanym kompleksie obłoków gazu. Pozostałe cztery leżą w przedziale odległości od 1,7 do 3,2 kpc ponad dyskiem.
To odkrycie o dużym znaczeniu, które przynosi jednak całkiem nowe pytania. Czy był to tylko epizodyczny przypadek powstawania gromad gwiazd z dala od dysku, czy też raczej galaktyczne halo jest typowym miejscem tworzenia się nowych gromad? Opublikowana właśnie praca zdaniem swych autorów wskazuje na nowy paradygmat w tworzeniu się gwiazd i gromad, a powstawanie tych obiektów w halo może być częste. Odkrycie gwiezdnych gromad z dala od dysku sugeruje też, że halo jest dużo bardziej aktywne gwiazdotwórczo niż sądzono. Dodatkowo większość młodych gromad nie jest w stanie przetrwać dłużej niż 5 milionów lat, zatem występujące w nich gwiazdy mogą z czasem "opadać" na dysk. Ale możliwe jest także, że nowe generacje gwiazd mogą zasiedlić właśnie halo.
W grę wchodzą również dwa możliwe scenariusze odpowiedzialne za ewolucję gromad. Dla bliższych gromad zdaje się obowiązywać model, w którym potężne wiatry gwiazdowe pochodzące z setek supernowych ewoluujących w obrębie dysku galaktycznego wyrzucają gaz i pył do halo, skąd spadają one z powrotem na dysk, kondensują się, po czym tworzą obłoki i w rezultacie gromady oraz gwiazdy. Drugi scenariusz dotyczy bardziej odległych gromad. Mogą one powstawać na skutek interakcji z gazem opadającym ku halo ze środowiska międzygalaktycznego. Gaz ten występuje w formie włóknistych struktur, które chłodzą się i rozpraszają z czasem na mniejsze obłoki gwiazdotwórcze. Jeśli obłoki te są wystarczająco gęste, i w nich może rozpocząć się powstawanie gwiazd.
Czytaj więcej:
- Cały artykuł naukowy: New detections of embedded clusters in the Galactic halo, D. Camargo et al.
Źródło: Billy Askew, Astronomy Nation
Na zdjęciu: Barwna fotografia z przeglądu WISE ze zbliżeniem na kompleks obłoków i gromadę gwiazd Camargo 932.
Źródło: Camargo et al., 2016.
