Przejdź do treści

Polecamy na prezent

Czy planetoida 2024 PT5 jest fragmentem Księżyca?

Artystyczna ilustracja planetoidy zbliżającej się do Ziemi.

Planetoida 2024 PT5, obiekt bliski Ziemi odkryty w zeszłym roku, zafascynował naukowców swoim potencjalnym księżycowym pochodzeniem. Prawdopodobnie wyrzucona w przestrzeń kosmiczną po potężnym uderzeniu w Księżyc tysiące lat temu, orbita planetoidy jest bardzo zbliżona do orbity Ziemi. Naukowcy potwierdzili, że jej skład przypomina skałę księżycową, co daje rzadką okazję do zbadania zarówno planetoid, jak i historii Księżyca.

Możliwe księżycowe pochodzenie planetoidy 2024 PT5

Mała planetoida bliska Ziemi 2024 PT5 przykuła uwagę całego świata w zeszłym roku jako „tymczasowy mini-księżyc”, gdy teleskop finansowany przez NASA dostrzegł ją krążącą blisko Ziemi przez kilka miesięcy — chociaż nigdy nie weszła na naszą orbitę. Mająca około 10 metrów średnicy planetoida nie stanowi żadnego zagrożenia dla naszej planety. Jednak jej orbita wokół Słońca jest bardzo podobna do orbity Ziemi, co sugeruje, że mogła powstać w pobliżu.

Według nowego badania opublikowanego w Astrophysical Journal Letters, nowe dowody wskazują, że 2024 PT5 prawdopodobnie pochodzi z Księżyca. Naukowcy uważają, że planetoida składa się ze skał księżycowych, które zostały wyrzucone w przestrzeń kosmiczną po potężnym uderzeniu w powierzchnię Księżyca.

Analiza składu planetoidy

„Mieliśmy ogólne pojęcie, że ta planetoida może pochodzić z Księżyca, ale dowodem na to było odkrycie, że jest bogata w minerały krzemianowe — nie takie, które można zobaczyć na planetoidach, ale te, które znaleziono w próbkach skał księżycowych” — powiedział Teddy Kareta, astronom z Lowell Observatory w Arizonie, który kierował badaniami. „Wygląda na to, że nie przebywała w kosmosie zbyt długo, może zaledwie kilka tysięcy lat, ponieważ brakuje kosmicznego wietrzenia, które spowodowałoby zaczerwienienie jej widma”.

Planetoida została po raz pierwszy wykryta 7 sierpnia 2024 r. przez finansowany przez NASA teleskop Sutherland w Południowej Afryce należący do Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) Uniwersytetu Hawajskiego. Następnie zespół Karety wykorzystał obserwacje z Lowell Discovery Telescope i NASA Infrared Telescope Facility (IRTF) w Obserwatorium Mauna Kea na Hawajach, aby wykazać, że widmo światła słonecznego odbitego od powierzchni małego obiektu nie pasuje do widma żadnego znanego typu planetoidy; zamiast tego odbite światło bardziej przypominało skałę z Księżyca.

2024 PT5

Naukowcy badający asteroidę 2024 PT5 przedstawili jej ruch na dwóch wykresach. Dla wprawnego oka pokazują one, że obiekt nigdy nie zostaje przechwycony przez grawitację Ziemi, ale zamiast tego zatrzymuje się w pobliżu, zanim kontynuuje swoją orbitę wokół Słońca. Źródło: NASA/JPL-Caltech

Wykluczenie śmieci kosmicznych

Druga wskazówka pojawiła się w wyniku obserwacji ruchu obiektu. Oprócz planetoid, na orbitach podobnych do ziemskich można znaleźć również śmieci z ery kosmicznej, takie jak stare rakiety z historycznych startów.

Różnica w ich orbitach ma związek ze sposobem, w jaki każdy typ reaguje na ciśnienie promieniowania słonecznego, które pochodzi z pędu fotonów — kwantowych cząstek światła ze Słońca — wywierających niewielką siłę, gdy uderzają w stały obiekt w przestrzeni. Ta wymiana pędu z wielu fotonów w czasie może nieznacznie pchać obiekt, przyspieszając go lub zwalniając.

Aby wykluczyć, że 2024 PT5 jest śmieciem kosmicznym, naukowcy z Centrum Badań Obiektów Bliskich Ziemi (CNEOS) NASA, którym zarządza Jet Propulsion Laboratory w Południowej Kalifornii, przeanalizowali jej ruch i pomiar wielkości efektów pochodzących od ciśnienia promieniowania słonecznego. W rezultacie stwierdzili, że efekty te były zbyt małe, aby badany obiekt był śmieciem kosmicznym. To pokazuje, że 2024 PT5 ma najprawdopodobniej naturalne pochodzenie.

„Śmieci kosmiczne i skały kosmiczne poruszają się w przestrzeni nieco inaczej” — powiedział Oscar Fuentes-Muñoz, współautor badania i pracownik naukowy NASA w JPL, współpracujący z zespołem CNEOS. „Śmieci wytworzone przez człowieka są zazwyczaj stosunkowo lekkie i są popychane przez ciśnienie światła słonecznego. Fakt, że PT5 2024 nie porusza się w ten sposób, wskazuje, że jest znacznie gęstsza niż śmieci kosmiczne”.

tor ruchu planetoidy 2024 PT5

Ilustracja ruchu planetoidy 2024 PT5 wokół Ziemi podczas bliskiego podejścia. 2024 PT5 jest zaznaczona kolorem różowym, Księżyc, żółtym, a Ziemia, niebieskim. Źródło: HORIZONS System, JPL, NASA, Wikipedia

Porównanie z innymi planetoidami księżycowymi

Odkrycie PT5 2024 podwaja liczbę znanych planetoid, które prawdopodobnie pochodzą z Księżyca. Planetoida 469219 Kamo’oalewa została odkryta w 2016 roku na orbicie podobnej do ziemskiej wokół Słońca, co wskazuje, że mogła również zostać wyrzucona z powierzchni Księżyca po dużym uderzeniu. W miarę jak instrumenty pomiarowe stają się bardziej czułe, odkrywanych będzie więcej potencjalnych głazów księżycowych, co stworzy ekscytującą okazję nie tylko dla naukowców badających rzadką populację planetoid, ale także dla naukowców badających Księżyc.

Jeśli planetoida księżycowa może być bezpośrednio powiązana z konkretnym kraterem uderzeniowym na Księżycu, jej badanie może dać wgląd w procesy tworzenia kraterów na powierzchni Księżyca. Ponadto materiał z głębi powierzchni Księżyca — w postaci planetoid przelatujących blisko Ziemi — może być dostępny do zbadania przez przyszłych naukowców.

 

Więcej informacji: publikacja „On the Lunar Origin of Near-Earth Asteroid 2024 PT5” autorów Theodore Kareta i in., (2025), The Astrophysical Journal LettersDOI: 10.3847/2041-8213/ad9ea8

 

Opracowanie: Joanna Molenda-Żakowicz

 

Ilustracja: Artystyczna ilustracja planetoidy zbliżającej się do Ziemi. Dieter Spannknebel / Getty Images

Reklama