Do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zadokował moduł MLM-U Nauka. To pierwszy nowy rosyjski moduł na ISS od czasu przyłączenia modułu Raswiet w 2010 r. Rosjanie będą teraz dysponowali pierwszym dużym miejscem badawczym na stacji.
Moduł MLM-U Nauka zadokował do portu modułu Zwiezda 29 lipca 2021 r. o 15:29 czasu polskiego. Tym samym sukcesem zakończyła się jego podróż kosmiczna na ISS trwająca 9 dni oraz ponad 20 lat perypetii związanych z budową modułu.
Przebieg misji
Moduł MLM-U Nauka został wysłany za pomocą rakiety Proton-M na wstępną niską orbitę okołoziemską 21 lipca 2021 r. Lot przebiegł pomyślnie, a sam moduł po wypuszczeniu poprawnie rozłożył anteny komunikacyjne i panele słoneczne. Od tego czasu rozpoczął się lot do stacji, który ostatecznie miał zakończyć się dokowaniem 29 lipca.
W locie do stacji i przygotowywaniu modułu do pierwszych manewrów orbitalnych pojawiło się wiele problemów z różnymi systemami. Najbardziej palącym był ten związany z napędem modułu, który miał umożliwiać mu podnoszenie orbity i zbliżenie się do ISS. Innym problemem były błędy systemu nawigacyjnego Kurs-A, odpowiedzialnego za autonomiczne zbliżanie i dokowanie z kompleksem.
Okazało się, że prawdopodobnie w wyniku usterki oprogramowania zbyt wcześnie doprowadzono do wyrównania ciśnień między różnymi zbiornikami paliwowymi w układzie napędowym. To wyłączyło początkowo z użycia główne silniki DKS. Udało się jednak zrealizować awaryjny plan, w którym manewry orbitalne przeprowadzane były najpierw z użyciem mniejszych, a potem z użyciem głównych silników.
Gdy ustabilizowano sytuację z pozycją orbitalną modułu i działaniem systemu napędowego, przystąpiono do dalszych przygotowań. 26 lipca od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oddokował statek towarowy Progress MS-16, a wraz z nim od stacji odłączono moduł Pirs.
Pirs była stosunkowo małą śluzą powietrzną w rosyjskiej części stacji, z której korzystano podczas wychodzenia na spacery kosmiczne i do której dokowały rosyjskie statki załogowe Sojuz i towarowe Progress. Moduł Pirs był na stacji od 2001 r. i jest pierwszym modułem, który został z niej usunięty. W jego miejsce w porcie Zwiezda zadokował właśnie moduł Nauka.
W serii kolejnych manewrów 27 i 28 lipca moduł MLM-U Nauka wszedł na orbitę spotykającą się z ISS. Dalsze manewry w operacji zbliżenia i dokowania wykonywane już były poprzez system silników korekcyjnych DPS. Rosjanie mieli jedynie jedno podejście do operacji dokowania, gdyż wspomniany wcześniej błąd oprogramowania na samym początku misji spowodował ucieczkę części paliwa do zbiorników systemu DKS.
Ostatnia faza zbliżania modułu do stacji zakończyła się udanym dokowaniem o 15:19 czasu polskiego. Chociaż nie obyło się bez drobnych problemów w jej trakcie. Ostatnie kilka metrów przed dokowaniem rosyjski kosmonauta przejął ręczne sterowanie modułem za pomocą systemu TORU. Nie wiadomo czy było to planowane, czy może jednak autonomiczne zbliżanie nie przebiegało w ostatnich momentach prawidłowo.
O module MLM-U Nauka
MLM Nauka to pierwszy duży moduł badawczy w rosyjskiej części Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Powstał jako moduł zapasowy dla modułu Zaria, który rozpoczął budowę ISS udanym lotem w 1998 r. W XXI wieku postanowiono, by zapasowy moduł przerobić do prowadzenia prac badawczych i w oparciu o niego rozszerzać rosyjską część stacji.
Kolejne lata rozwoju modułu były serią opóźnień, powodowanych w dużej mierze przez trudną sytuację finansową w rosyjskim państwowym sektorze kosmicznym. Na domiar złego w 2013 r. doszło do poważnego zanieczyszczenia wszystkich elementów systemu napędowego. W konsekwencji tego trzeba było dokonać demontażu części podsystemów modułu i przeprowadzić skomplikowane naprawy. Te trwały wiele lat i myślano już nawet o porzuceniu tego projektu.
Dopiero w 2019 r. poinformowano o udanym zakończeniu napraw i moduł zaczął przechodzić finalne integracje. W 2020 r. przeszedł pomyślnie pierwsze integracyjne testy w komorze próżniowej i został wysłany na kosmodrom Bajkonur, gdzie został poddany kolejnym testom i integracji ostatnich elementów.
MLM Nauka ma masę ponad 20 t, mierzy 13,1 m długości. Hermetyzowana część modułu ma objętość 70 m sześciennych. Moduł będzie stanowił główną bazę naukową do pracy w rosyjskiej części ISS. Posiada wewnątrz miejsca do prowadzenia eksperymentów oraz zewnętrzne platformy do wystawiania badań na warunki kosmiczne. Na module operować będzie europejskie ramię robotyczne ERA.
W module znajdzie się dodatkowa kwatera do spania dla jednego astronauty, a także dodatkowa toaleta. MLM Nauka będzie mogła także wykonywać manewry zmiany orientacji stacji za pomocą systemu silniczków. Na jego pokładzie znalazł się też dodatkowy generator tlenu atmosferycznego Elektron i systemy uzdatniania wody.
Podsumowanie
To nie jedyna rozbudowa stacji ISS planowana przez Rosjan w najbliższym czasie. Już w listopadzie w kierunku ISS poleci łącznikowy moduł Priczal. Razem z modułem Nauka mogą one tworzyć zalążek nowej rosyjskiej stacji kosmicznej po zakończeniu programu ISS.
Więcej informacji:
- Informacja prasowa agencji Roskosmos o udanym dokowaniu modułu MLM-U Nauka do ISS (w jęz. rosyjskim)
Na podstawie: NASA/Roskosmos/NSF/RussianSpaceWeb
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu: Moduł MLM-U Nauka chwilę po zadokowaniu do modułu Zwiezda. Obraz zarejestrowany przez kamerę zewnętrzną na ISS. Źródło: NASA.