Główny pas planetoid wzbogacił się o dwie "polskie" asteroidy. Otrzymały nazwy na cześć polskich astronomów: Władysława Dziewulskiego oraz Marcina Poczobutta-Odlanickiego.
W biuletynie z 29 kwietnia 2024 r., wydawanym przez komitet ds. nazewnictwa małych ciał w Układzie Słonecznym ("WG Small Bodies Nomenclature Bulletin") wśród nowych nazw dla planetoid znajdziemy dwie związane z Polską. Odkrycie obiektów i propozycje nazw zawdzięczamy astronomom litewskim. Nazwy zostały zaakceptowane przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU).
(319636) Dziewulski
Planetoida (319636) Dziewulski, znana też pod oznaczeniem 2006 SE368, otrzymała nazwę na cześć Władysława Dziewulskiego.
Obiekt odkryto 23 września 2006 roku w litewskim Obserwatorium Astronomicznym Molėtai (polska nazwa miejscowości Molėtai to Malaty). Dokonali tego Kazimieras Černis (litewski astronom polskiego pochodzenia) i Justas Zdanavičius.
Asteroida ma średnicę 3,5 km, a jej okres obiegu dookoła Słońca to 4,3 roku.
Władysław Dziewulski (1878–1962) był polskim astronomem i matematykiem. Był dyrektorem Wileńskiego Obserwatorium Astronomicznego od 1919 do 1939 roku, profesorem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (Uniwersytetu Wileńskiego), a także jego rektorem w latach 1924-25. Po wojnie trafił w 1945 roku do Torunia, gdzie był jednym z twórców Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (UMK) i Obserwatorium Astronomicznego w Piwnicach koło Torunia (obecnie Instytut Astronomii UMK).
Dziewulski był też współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (PTA) oraz prezesem tej organizacji w latach 1930-34.
W kosmosie jest także inny obiekt upamiętniający Dziewulskiego, a mianowicie krater na Księżycu. Z kolei na Ziemi, toruńskie planetarium nosi imię Władysława Dziewulskiego.
Jak wskazuje Zofia Huppenthal, prezes toruńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTMA Toruń), Kazimieras Černis (Kazimierz Czernis) mieszka w Wilnie, ale utrzymuje kontakty z PTMA Toruń, dzięki czemu jedna z odkrytych przez niego asteroid została wcześniej nazwana (198820) Iwanowska, na cześć Wilhelminy Iwanowskiej, polskiej astronom związanej z Wilnem oraz Toruniem.
Profesor Iwanowska była recenzentką pracy doktorskiej Kazimierza Czernisa, a jak wiadomo prof. Dziewulski i prof. Iwanowska, to filary toruńskiej astronomii. Profesor Dziewulski był też głównym założycielem Toruńskiego Oddziału PTMA, a profesor Iwanowska długoletnim członkiem - dodaje Huppenthal.
(191775) Poczobut
Planetoida (191775) Poczobut, znana też jako 2004 TQ77, honoruje Marcina Poczobutta-Odlanickiego.
Ta asteroida została odkryta 12 października 2004 roku, również w Obserwatorium Astronomicznym Molėtai, przez tych samych astronomów: Kazimierasa Černisa i Justasa Zdanavičiusa.
Rozmiary obiektu nie są znane, natomiast na pełny obieg swojej orbity dookoła Słońca potrzebuje 4,5 roku.
Marcin Poczobutt-Odlanicki (inna pisownia: Marcin Poczobut-Odlanicki, litewska pisownia: Martynas Pocobutas) żył w latach 1728-1810. Był litewsko-polskim astronomem i matematykiem, jezuitą. Był dyrektorem Wileńskiego Obserwatorium Astronomicznego od 1764 do 1807 roku, a także profesorem Uniwersytetu Wileńskiego przez ponad 40 lat i rektorem tej uczelni od 1780 do 1799 doku (wtedy nosiła nazwę m.in. Szkoły Głównej Litewskiej).
Podobnie jak w przypadku Dziewulskiego, również Poczobutt ma swój krater na Księżycu, w wersji pisowni: Poczobutt.
Więcej informacji:
- WGSN Bulletin z 29 kwietnia 2024 r.
- Biuletyny dotyczące nazw planetoid
- Poczobut i Dziewulski – tak się nazywają nowo odkryte przez litewskich astronomów asteroidy
- Marcin Odlanicki Poczobut, SJ Gets An Asteroid Named After Him!
- Obserwatorium Astronomiczne Molėtai
Autor: Krzysztof Czart
Źródło: IAU / PTMA Toruń
Na ilustracjach:
Portret Marcina Poczobutta-Odlanickiego z lat 20. wieku XIX. Autor: Józef Oleszkiewicz / Juozapas Oleškevičius (1777-1830). Źródło: domena publiczna / via Wikimedia Commons.
Wizerunek Władysława Dziewulskiego z albumu "Gwiazdy nad nami, rzecz o Śląskim Planetarium, Wydawnictwo Artystyczno-graficzne, Katowice 1973. Źródło: domena publiczna / via Wikimedia Commons.
W tle zdjęcie asteroidy Ida. Źródło: NASA.
