11 listopada nastąpi zjawisko przejścia Merkurego na tle tarczy Słońca. Tranzyt będzie częściowo widoczny w Polsce. Warto go obejrzeć, bo na następną taką okazję trzeba będzie poczekać aż 13 lat. Prezentujemy szczegóły zjawiska.
Tranzyty egzoplanet to jedna z metod odkrywania tych obiektów przez astronomów. Dzisiaj będziemy mieli okazję obejrzeć takie zjawisko w naszym Układzie Słonecznym. Różnica polega na tym, że przy odległych egzoplanetach nie widzimy samej planety, a dostrzegamy jedynie chwilowe, niewielkie osłabienie światła gwiazdy, natomiast w Układzie Słonecznym możemy dokładnie obserwować poruszanie się planety takiej jak Merkury lub Wenus na tle tarczy Słońca.
Przejścia Merkurego na tle tarczy Słońca są względnie rzadkim zjawiskiem. Poprzednia okazja na obejrzenie takiego tranzytu była w 2016 roku, a następna pojawi się dopiero w 2032 roku, czyli za 13 lat.
Tym razem w naszym kraju uda się obejrzeć tylko część zjawiska, bowiem Słońce zajdzie niedługo przed fazą maksymalną. Początek tranzytu nastąpi o godz. 13.35, zachód Słońca około godz. 16, a koniec tranzytu – o 19.04.
Tranzyt Merkurego na tle tarczy Słońca w 2016 roku. W górnej części tarczy słonecznej widać grupy plam słonecznych AR2542, AR2543 i AR2544, natomiast Merkury to czarna, kulista plamka nieco poniżej środka tarczy Słońca. Fotografię wykonano aparatem Nikon D5500 DSLR, parametry ekspozycji: migawka 1/30 s, ISO 100, teleskop: Celestron C6-R, filtr słoneczny Baader Planetarium ASTF-140, filtr zielony Lumicon 2" #58. Autor zdjęcia: Elijah Mathews / Wikipedia.
Jak obserwować?
Do obserwacji tranzytu Merkurego potrzebujemy teleskopu (wystarczy niewielki) z odpowiednim filtrem słonecznym. Można też rzutować obraz tarczy Słońca na ekran. W Polsce w różnych miejscach astronomiczne kluby, planetaria czy obserwatoria będą organizować pokazy tranzytu. Zjawisko będzie można też obejrzeć dzięki transmisjom internetowym.
Pamiętajmy, że nie wolno patrzeć na Słońce przez lornetkę/teleskop, jeśli nie są wyposażone w odpowiednie filtry, gdyż grozi to uszkodzeniem, a nawet utratą wzroku.
Widoczność zjawiska w poszczególnych rejonach Ziemi. Źródło: F. Espenak, polska wersja: T. Ściężor.
Momenty zjawiska
Przebieg tranzytu Merkurego w dniu 11 listopada 2019 roku (czas urzędowy w Polsce, UTC+1):
Pierwszy kontakt: 13.35
Drugi kontakt: 13.37
Środek zjawiska: 16.20
Trzeci kontakt: 19.03
Czwarty kontakt: 19.04
Więcej informacji:
- Aktualne zdjęcia tranzytu Merkurego z NASA
- Almanach astronomiczny na rok 2019
- Almanach w wersji na smartfony i tablety
Autor: Krzysztof Czart
