W przeciwieństwie do słynnych sitodruków Andy'ego Warhola z powtarzającymi się obrazami renderowanymi w różnych kolorach, rozmaite barwy galaktyki przedstawiają w rzeczywistości to, jak zmienia się jej wygląd podczas obserwacji prowadzonych na różnych długościach fali elektromagnetycznej: od światła widzialnego po światło podczerwone.
Galaktyka Wir, znana też jako Messier 51 (M 51) i NGC 5194/5195, to tak naprawdę para galaktyk, które wzajemnie się odkształcają na skutek swej przestrzennej bliskości i oddziaływań grawitacyjnych, wiążących się z ich ogromnymi masami. Para ta znajduje się w odległości około 23 milionów lat świetlnych od nas i leży w granicach gwiazdozbioru Psów Gończych.
Lewy panel (a) pokazuje piękny Wir w świetle widzialnym – podobnie galaktykę tą widziałoby nasze oko przez potężny teleskop. W rzeczywistości obraz ten pochodzi z 2,1-metrowego teleskopu w Kitt Peak National Observatory. Spiralne ramiona są tu wyraźnie splecione z ciemnymi nitkami pyłu, które emitują dużo mniej światła widzialnego. Pył przesłania leżące w tym obszarze (lub bezpośrednio za nim) gwiazdy.
Drugi panel od lewej (b) przedstawia dwie różne długości fal światła widzialnego (o barwie niebieskiej i zielonej) z teleskopu w Kitt Peak, ale są tu one połączone z obserwacjami w podczerwieni, pochodzącymi z Kosmicznego Teleskopu Spitzera (NASA). Wyraźnie widzimy, jak ciemne wstęgi pyłu, które blokują światło w świetle widzialnym, zaczynają świecić na tych dłuższych podczerwonych długościach fal. Pełny widok galaktyki w podczerwieni z Teleskopu Spitzera możemy natomiast podziwiać po prawej stronie, gdzie widzimy zdjęcia M51 w nieco różnych zakresach światła podczerwonego.
Na środkowym prawym panelu (c) widzimy trzy długości fal światła podczerwonego: 3,6 mikrona (pokazana na niebiesko), 4,5 mikrona (zieleń) i 8 mikronów (czerwień). Wymieszane ze sobą światło miliardów gwiazd w Wirze jest najjaśniejsze na krótszych długościach fal podczerwieni i jest tutaj zobrazowane jako niebieska mgła. Poszczególne niebieskie kropki na obrazie to głównie pobliskie gwiazdy i kilka bardziej odległych galaktyk. Czerwone twory to z kolei pył, składający się głównie z węgla, oświetlany przez gwiazdy obecne w galaktyce. Ten świecący pył pomaga astronomom zobaczyć, gdzie dokładnie gęstsze obszary gazu gromadzą się w przestrzeniach między gwiazdami. Gęste chmury gazu są trudne do zauważenia w świetle widzialnym lub podczerwonym, ale wiemy już, że zawsze są one obecne tam, gdzie jest dużo pyłu.
Panel skrajnie prawy (d) rozszerza nasz widok w podczerwieni na falę o długości 24 mikronów (ukazaną w kolorze czerwonym), na której bardzo wyraźnie zaznaczają się obszary, w których pył jest szczególnie gorący. Jasne czerwonawo-białe plamy śledzą z kolei te regiony, w których tworzą się nowe gwiazdy, same ogrzewające w tych miejscach swoje kosmiczne otoczenie.
Obraz w świetle widzialnym z Kitt Peak (a) pokazuje światło na fali długości 0,4 i 0,7 mikrona (kolor niebieski i czerwony). Dwa prawe obrazy (c i d) pochodzą z Teleskopu Spitzera (barwy: czerwona, zielona i niebieska odpowiadają długościom fali 3,6, 4,5 i 8,0 mikronów (środkowy prawy) i 3,6, 8,0 i 24 mikronów (skrajny prawy obraz)). Środkowy lewy obraz (b) łączy widoczne długości fal widzialnych (kolor niebieski/zielony) i podczerwonych (żółty/czerwony). Wszystkie przedstawione tu dane zostały udostępnione w ramach projektu Spitzer Infrared Nearby Galaxies Survey (SINGS).
Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie (Kalifornia) zarządza Kosmicznym Teleskopem Spitzera w imieniu Dyrekcji ds. Misji Naukowej w NASA.
Na zdjęciu: Jasnozielone źródła wysokoenergetycznego światła rentgenowskiego przechwycone przez misję NuSTAR nakładają się na obraz galaktyki Wir (w środku) i jej bliskiej towarzyszki M51b (jasna zielono-biała plama powyżej) w świetle widzialnym, wykonany w ramach przeglądu optycznego Sloan Digital Sky Survey.
Źródło: NASA / JPL-Caltech, IPAC.
Czytaj więcej:
Źródło: Jet Propulsion Laboratory, Pasadena
Na zdjęciu powyżej: Mozaika obrazów pokazuje, jak różne długości fal światła mogą ujawniać różne cechy kosmicznego obiektu. Po lewej widać obraz galaktyki Wir w świetle widzialnym. Następny obraz łączy w sobie zakres widzialny i podczerwień, a dwa ostatnie po prawej stronie przedstawiają tę galaktykę sfotografowaną na różnych długościach fal światła podczerwonego. Źródło: NASA/JPL-Caltech.