Nowy kosmiczny teleskop do obserwacji tranzytów egzoplanet – CHEOPS – pomyślnie przeszedł testy na orbicie i wkrótce ma rozpocząć badania naukowe. W ramach testów udało się dokładnie wyznaczyć średnicę planety KELT-11b w układzie HD 93396.
CHaracterising ExOPlanet Satellite (CHEOPS) jest nazwą misji satelitarnej prowadzonej przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA). Jej plany zostały zaakceptowane przez agencję w październiku 2012 r. Wyniesienie obserwatorium w kosmos nastąpiło w grudniu 2019 r.
Od stycznia 2020 r. trwały testy orbitalne satelity CHEOPS. Po trzech miesiącach przygotowano raport i 16 kwietnia ESA ogłosiła, że wszystko działa poprawnie, a uzyskiwana jakość obserwacji jest nawet lepsza niż oczekiwane. Według zapowiedzi, faza obserwacji naukowych rozpocznie się pod koniec kwietnia.
W ramach testów, w trakcie ostatnich dwóch tygodni, prowadzono obserwacje dwóch gwiazd, o których wiadomo, że posiadają planety tranzytujące. Właśnie obserwacje tranzytów znanych planet są podstawowym celem misji CHEOPS. Naukowcy będą monitorować zmiany blasku gwiazdy w momencie, gdy przechodzi przed nią planeta (tranzyt), aby na tej podstawie ustalić dokładny rozmiar planety, a potem – w połączeniu z niezależnymi informacjami o masie – określić jej średnią gęstość.
Pierwsza krzywa zmian blasku, uzyskana przez satelitę CHEOPS, która pokazuje tranzyt planety KELT-11b na tle gwiazdy HD 93396. Źródło: ESA.
Pierwsza egzoplaneta misji CHEOPS
W ramach testów w szczególności obserwowana była gwiazda HD 93396, oddalona od nas o 320 lat świetlnych. Wiadomo, że krąży wokół niej tranzytująca planeta KELT-11b, odkryta w 2016 r. Gwiazda – żółty podolbrzym – jest trochę chłodniejsza, ale za to trzy razy większa od Słońca. Z kolei planeta ma rozmiar o około 30% większy niż Jowisz, a jej orbita przebiega blisko gwiazdy, zdecydowanie bliżej niż orbita Merkurego w Układzie Słonecznym.
Pomiary pozwoliły prześledzić tranzyt trwający 8 godzin. Dzięki temu wyznaczono średnicę planety. Wynik to 181 600 km, a błąd pomiaru jest mniejszy niż 4300 km. Jak wskazuje ESA, to wynik pięć razy dokładniejszy niż uzyskany na podstawie obserwacji prowadzonych z Ziemi.
Sam satelita nie jest duży, mierzy 1,5 metra. Teleskop, pracujący na jego pokładzie, też nie należy do gigantów, gdyż ma średnicę 32 cm.
Misję CHEOPS agencja kosmiczna ESA prowadzi razem ze Szwajcarią. Naukowe konsorcjum kierowane jest przez University of Bern i obejmuje instytucje z Austrii, Belgii, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Portugalii, Szwecji, Węgier, Włoch i Wielkiej Brytanii. Centrum zarządzania zostało umiejscowione w INTA, w Torrejón de Ardoz koło Madrytu (Hiszpania), a centrum naukowe – na University of Geneva w Szwajcarii.
Więcej informacji:
- Komunikat ESA: Cheops observes its first exoplanets and is ready for science
- Komunikat University of Bern: CHEOPS space telescope ready for scientific operation
- Witryna misji CHEOPS
Opracowanie: Krzysztof Czart
Źródło: ESA / University of Bern
Ilustracja u góry:
Artystyczna wizja gwiazdy HD 93396 i planety KELT-11b. Źródło: ESA.
