Inne spojrzenie na kultową mgławicę Filary Stworzenia, czyli trzy niezwykłe kolumny gazu zanurzone w promieniowaniu świetlnym gorących i młodych gwiazd, Można ją oglądać interaktywnie na stronie internetowej NASA (zdjęciach z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a) w dwóch zakresach widma, zmieniając pozycję suwaka: Widzialny (Visible) ↔ Podczerwień (Infrared). Przy tym obserwujemy, jakby podnosiła się i opadała zasłona na Filary Stworzenia.
Filary Stworzenia są częścią Mgławicy Orzeł w konstelacji Węża, która znajduje się w odległości około 6500 lat świetlnych. Przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a ta mgławica została po raz pierwszy sfotografowana w 1995 roku w zakresie widzialnym i od razu stała się jednym z kultowych obiektów astronomicznych. Pojawiła się wszędzie – od koszulek i kubków do kawy po dywany.
Po raz drugi Hubble uchwycił ją bardziej szczegółowo w 2014 roku. Astronomowie zostali poproszeni o sfotografowanie Filarów Stworzenia zarówno w świetle widzialnym, jak i podczerwonym. Światło podczerwone w porównaniu do widzialnego łatwiej przenika przez obłoki pyłu i gazu. Dlatego, gdy patrzymy w podczerwieni, to Filary Stworzenia wygląda jak kłaczki w „morzu” niezliczonych gwiazd.
Zakres widma promieniowania elektromagnetycznego, w którym obserwuje Teleskop Kosmiczny Hubble’a. Światło, które widzimy naszymi oczami również jest częścią widma promieniowania elektromagnetycznego. Krótsze długości fali promieniowania elektromagnetycznego mają większą energię, a dłuższe – mniejszą. Teleskop Kosmiczny Hubble’a obserwuje głównie w zakresie widzialnym (rysunek przedstawia ten zakres widma jako tęczę), ale może również obserwować w części ultrafioletu (UV) i podczerwieni (IR). Źródło: NASA
Mierzące po przekątnej Filary Stworzenia liczą około 4-5 lat świetlnych, a wysokość - około 4 lata świetlne. Są obłokami gęstego gazu, składającego się głównie z wodoru, które funkcjonują niczym żłobek dla nowych gwiazd. Gaz i cząstki pyłu zagęszczają się pod wpływem własnej grawitacji i nagrzewają – formując protogwiazdy. Jeżeli te zarodki gwiazdowe dalej będą akreowały masę, to w końcu ich centralne obszary osiągną temperaturę, przy której uruchomią się reakcje termojądrowe i nastąpią narodziny gwiazdy.
W miarę jak gwiazdy będą kontynuowały proces narodzin w obszarze tych „słupów”, silne promieniowanie rodzących się gwiazd sprawi, że materia z tych ogromnych chmur wyparuje. Oznacza to, że za jakiś czas te zachwycające obiekty znikną.
Najbardziej szczegółowy obraz Filarów Stworzenia w zakresie widzialnym zarejestrowany przez Teleskop Kosmiczny Hubble’a w 2014 roku. Źródło: NASA, ESA and the Hubble Heritage Team (STScl/AURA)
Promieniowanie podczerwone przenika przez gaz i pył, odsłaniając upiorne zarysy słupów, przez które przebija się światło niedawno narodzonych gwiazd. Źródło: NASA, ESA/Hubble and the Hubble Heritage Team
Ostatnio odkryto, że mgławica Orzeł - wraz z nie mniej widowiskowymi mgławicami Omega, Trójlistna Koniczyna i Laguna - tworzą podstrukturę w Ramieniu Strzelca, która jest nachylona pod innym kątem niż samo Ramię Strzelca.
Ciekawe, że w latach 50-tych XX wieku pomiary odległości do niektórych gwiazd w tych mgławicach posłużyły do wydedukowania, że istnieje Ramię Strzelca w Drodze Mlecznej. Te obserwacje dostarczyły pierwszych dowodów, że nasza Galaktyka ma strukturę spiralną.
Więcej informacji:
Interaktywne oglądanie mgławicy Filary Stworzenia (i nie tylko) za pomocą suwaka
„zakres widzialny” (ang. visible) ↔ „zakres podczerwony” (ang. infrared): Explore - Light
New view of the Pillars of Creation — visible
Eagle Nebula’s Pillars of Creation in Infrared
APOD.pl: astronomiczne zdjęcie dnia z 7 marca 2021 r.
Źródło: NASA, ESA/Hubble and the Hubble Heritage Team
Opracowanie: Ryszard Biernikowicz
Na ilustracji: Połączone obrazy mgławicy Filary Stworzenia w zakresie optycznym i podczerwieni wykonane przez Teleskop Kosmiczny Hubble’a. Na stronie internetowej NASA (https://www.nasa.gov/content/explore-light) można interaktywnie oglądać obrazy w obu zakresach przesuwając suwak: Widzialny ↔ Podczerwień. Źródło: NASA, ESA/Hubble and the Hubble Heritage Team
