22 września rozpoczął się 10. dzień księżycowy chińskiej misji Chang’e 4. Druga bezzałogowa wyprawa Chin na powierzchnię Księżyca przeszła do historii jako pierwsza misja z miękkim lądowaniem na niewidocznej z Ziemi stronie Srebrnego Globu.
Misja Chang’e 4 wylądowała 3 stycznia br. na podłodze krateru Von Karman położonego w najstarszej strukturze na powierzchni naszego naturalnego satelity - wielkim Basenie Biegun Południowy - Aitken. Von Karman został w czasie ewolucji Księżyca zalany bazaltem, ale postuluje się, że pobliski krater Finsen mógł w momencie powstania rozrzucić materiał z płaszcza na pobliskie okolice w tym właśnie w miejsce lądowania misji Chang’e 4.
4. bezzałogowa chińska misja księżycowa składa się, podobnie jak poprzednia, z lądownika i niewielkiego łazika. Łazik Yutu-2 przemieszcza się w kierunku zachodnim od lądownika. Do tej pory pojazd przejechał już 285 m.
Postępy łazika Yutu-2 przemieszczającego się względem lądownika. Na fotografiach z amerykańskiej sondy LRO widać zmianę położenia od stycznia do czerwca. Oprócz lądownika i łazika można dostrzeć ślady zostawiane przez pojazd na powierzchni. Źródło: NASA/GSFC/Arizona State University.
Podczas 6. dnia księżycowego sonda pośrednicząca w komunikacji straciła chwilowo kontakt z łazikiem. Okazało się, że wiązka promieniowania kosmicznego uderzyła w mikroczip na pojeździe. Problem został jednak rozwiązany.
O misji zrobiło się znowu głośno w sierpniu, kiedy jeden z chińskich portali opublikował informację, że zespół kontrolujący jazdę łazika Yutu-2 dostrzegł w pobliżu bardzo niewielkiego krateru uderzeniowego dziwnie wyglądającą substancję, przypominającą w konsystencji żel.
Później ten sam portal opublikował skompresowany obraz z kamer nawigacyjnych pojazdu. Na zdjęciu zaznaczono objęty zainteresowaniem obszar, a czerwoną elipsą prawdopodobnie zaznaczono obszar działania spektrometru bliskiej podczerwieni VNIS, który naukowcy skierowali na ten obiekt.
Zdjęcie krateru z "tajemniczą" substancją, wykonane przez kamerę nawigacyjną łazika Yutu-2. Źródło: CNSA/CLEP.
Jak donoszą media, tajemniczy materiał został zbadany dwukrotnie. Najpierw podczas lipcowego dnia księżycowego. Pierwsze spojrzenie spektrometrem nie było jednak satysfakcjonujące z powodu złego oświetlenia krateru. Zespół łazika zdecydował się wykonać ponowną próbę w sierpniu. Wyniki tych pomiarów nie zostały jeszcze jednak podane do publicznej wiadomości.
Naukowcy podejrzewają, że materiał może być stopionym szkłem powstałym na skutek uderzenia meteorytu. Próbki podobnego materiału przywieźli astronauci z ostatniej wyprawy księżycowej Apollo 17.
31 sierpnia w powierzchnię Księżyca uderzył nanosatelita Longjiang-2, który został wysłany jako dodatkowy ładunek z satelitą Queqiao 20 maja 2018 r. Satelita Queqiao pełni rolę przekaźnika telekomunikacyjnego dla chińskiej misji Chang’e 4. Towarzyszyły mu dwa niewielkie ładunki Longjiang, których celem było przetestowanie obserwacji astronomicznych na radiowych falach ultradługich. Longjiang-1 został utracony podczas wejścia na orbitę wokółksiężycową, ale satelicie Longjiang-2 manewr się udał.
Misja okazała się sukcesem. Kamera wyprodukowana w Arabii Saudyjskiej dostarczyła pięknych zdjęć powierzchni. Satelita posiadał też niezależny ładunek radiowy, którego używali radioamatorzy z całego świata, aby wysyłać komendy do niewielkiej kamery studenckiej i odbierać z niej obrazy. Zderzenie z Księżycem było planowanym zakończeniem misji tego niewielkiego satelity.
Jedno ze zdjęć odebranych z kamery studenckiej na satelicie Longjiang-2. Źródło: Longjiang-2/DSLWP-B
Być może podczas 10. dnia księżycowego misji Chang’e 4 dowiemy się więcej o charakterystycznej substancji znalezionej w kraterze. Łazik Yutu-2 już dawno przekroczył planowany czas pracy, który miał wynieść 3 miesiące.
Opracował: Rafał Grabiański
Źródło: CNES/Space News
Więcej informacji:
Na zdjęciu tytułowym: Fotografia z lądownika misji Chang'e 4 wykonana podczas 9. dnia księżycowego. Źródło: CSA.
