Niedawna analiza obrazów księżyca Jowisza Io wykonanych przez instrument JunoCam zainstalowany na misji kosmicznej NASA Juno ujawniła powstanie nowej, dużej formacji wulkanicznej. Pokazuje to znaczące zmiany geologiczne, które zaszły na Io od 1997 roku.
Odkrycie nowego wulkanu na Io
Na Io, księżycu Jowisza i najbardziej aktywnym geologicznie miejscu w Układzie Słonecznym, zauważono nowy wulkan. Analiza pierwszych od ponad 25 lat zdjęć Io z bliska, wykonanych przez instrument JunoCam podczas misji Juno NASA, ujawnia pojawienie się nowego wulkanu z wieloma strumieniami lawy i osadami wulkanicznymi pokrywającymi obszar o wymiarach około 180 na 180 kilometrów. Odkrycia te zostały zaprezentowane na konferencji Europlanet Science Congress (EPSC) w Berlinie w pierwszej połowie września.
Nowy wulkan znajduje się tuż na południe od równika Io. Chociaż księżyc ten jest gęsto pokryty aktywnymi wulkanami, zdjęcia wykonane podczas misji Galileo NASA w 1997 roku nie ujawniły wulkanu w tym konkretnym regionie, a jedynie gładką powierzchnię pozbawioną cech charakterystycznych.
Porównanie zdjęć wykonanych przez misję Galileo z listopada 1997 roku (po lewej) z danymi JunoCam z tego samego obszaru z lutego 2024 roku (po prawej) ujawnia nową cechę wulkaniczną na powierzchni księżyca Jowisza, Io. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS
Obserwacje Juno
Zdjęcia wykonane za pomocą JunoCam pokazują wiele zmian na Io, w tym wspomnianą nową, dużą, złożoną formację wulkaniczną. Wschodnia strona tego nowego wulkanu jest zabarwiona czerwonawym kolorem pochodzącym od siarki, która została uwolniona przez wulkan w przestrzeń kosmiczną i opadła z powrotem na powierzchnię Io. Po zachodniej stronie widać dwa ciemne strumienie lawy, każdy o długości około stu kilometrów. W najdalszym punkcie przepływów, gdzie lawa się zebrała, ciepło spowodowało odparowanie zamarzniętego materiału na powierzchni, tworząc dwa nakładające się na siebie szare, okrągłe osady.
Sekwencja zdjęć Io z 3 lutego 2024 roku wykonana za pomocą JunoCam (pierwsze dwa zdjęcia pokazują Io oświetlone blaskiem Jowisza). Nowy wulkan omawiany w tekście został uchwycony na drugim zdjęciu sekwencji. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS
Przeloty Juno nad Io
Najlepsze zdjęcie nowego wulkanu, położonego na wschód od znanego wcześniej wulkanu o nazwie Kanehekili, zostało wykonane 3 lutego 2024 roku z odległości 2530 kilometrów i w skali 1,7 kilometra na piksel. Intrument JunoCam fotografował ciemną stronę Io, a oświetlenie pochodziło wyłącznie od Jowisza. Obserwacji dokonano podczas jednego z trzech ostatnich przelotów Juno nad Io w 2023 i 2024 roku, podczas których JunoCam wykonał około 20 wyraźnych, kolorowych obrazów. Udało się zaobserwować łącznie dziewięć pióropuszy związanych z aktywnymi cechami wulkanicznymi na tym księżycu, a także inne zmiany, takie jak nowe przepływy lawy i osady powierzchniowe.
Dane z JunoCam są publikowane na stronie internetowej misji wkrótce po ich otrzymaniu na Ziemi, aby umożliwić wszystkim chętnym analizę obrazów Jowisza i jego księżyców.
Ilustracja pokazująca wielkość strumieni lawy w stosunku do Berlina – miasta będącego gospodarzem konferencji Europlanet Science Congress (EPSC) 2024. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Europlanet/Google Maps
Więcej informacji:
- Publikacja „Wyniki ostatnich zdjęć zbliżeniowych Io wykonanych przez JunoCam (perijoves 57, 58 and 60)”: “Results from recent close-up imaging of Io by JunoCam (perijoves 57, 58 and 60)” autorstwa Michaela Ravine'a i in., EPSC2024-731. DOI: 10.5194/epsc2024-731
- Obrazy Junocam są dostępne na stronie https://www.missionjuno.swri.edu i są archiwizowane w Planetary Data System (PDS) NASA.
Opracowanie: Joanna Molenda-Żakowicz
Na ilustracji: Porównanie danych JunoCam z lutego 2024 roku z obrazami z misji Galileo z tego samego obszaru w listopadzie 1997 roku (wstawka w skali szarości) ujawnia nową cechę wulkaniczną na powierzchni księżyca Jowisza, Io. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Europlanet
