Zespół astronomów, w tym Benjamin Zuckerman z Uniwersytetu Kalifornijskiego Los Angeles (UCLA), znalazł dowody sugerujące, że dziwne, nieprzewidywalne ściemnianie gwiazdy oddalonej od nas o 550 lat świetlnych może być wywołane przez rozległe chmury gazu i pyłu.
Gwiazda RZ Piscium znajduje się w konstelacji Ryb, a ogromne chmury pyłu wydają się być pozostałościami jednej lub kilku zniszczonych planet. Podczas epizodów nieregularnego ściemniania, które mogą trwać nawet dwa dni, gwiazda staje się jaśniejsza o 0,1.
Jak szacują astronomowie, gwiazda jest młoda – ma między trzydzieści a pięćdziesiąt milionów lat. Zazwyczaj jednak pył z „młodości” gwiazdy rozprasza się po kilku milionach lat, więc naukowcy nie spodziewali się, że „stara” gwiazda będzie otoczona tak dużą ilością pyłu i gazu.
Przez dwadzieścia lat badałem młode gwiazdy w pobliżu Ziemi i nigdy nie widziałem czegoś podobnego. Większość gwiazd podobnych do Słońca traci swoje dyski planetarne w ciągu kilku milionów lat od narodzin. Fakt, że RZ Piscium ma tyle gazu i pyłu od dziesiątków milionów lat, oznacza, że prawdopodobnie niszczy, a nie buduje planety – powiedział Benjamin Zuckerman, profesor astronomii na UCLA.
Naukowcy ustalili, że RZ Piscium jest otoczona dyskiem ciepłego pyłu, ponieważ gwiazda wytwarza znacznie więcej energii w podczerwieni niż gwiazdy takie jak nasze Słońce. Około ośmiu procent jej całkowitego światła jest emitowane w podczerwieni.
Nasze obserwacje pokazują masywne kleksy gazu i pyłu, które od czasu do czasu blokują światło gwiazdy i prawdopodobnie wpadają w nią – powiedziała Kristina Punzi, doktorantka w Rochester Institute of Technology w stanie Nowy Jork i główny autor badań.
Astronomowie ustalili, że temperatura powierzchni gwiazdy wynosi ok. 5300oC – tylko nieco mniej niż temperatura Słońca. Wiek gwiazdy ocenili na podstawie ilości litu, który wykryli na jej powierzchni – to dobry miernik, ponieważ ilość litu maleje wraz z wiekiem gwiazdy.
Dane wskazują, że szczątki otaczające gwiazdę stanowią następstwo katastrofy o planetarnych proporcjach. Możliwe, że pływy gwiazdy pozbawiają materii pobliskiego towarzysza – prawdopodobnie brązowego karła lub olbrzymiej planety – który okresowo wytwarza strumienie gazu i pyłu, lub że towarzysz jest już całkowicie rozpuszczony. Inna możliwość jest taka, że jedna lub więcej masywnych planet w układzie, bogatych w gaz, przeszła katastroficzną kolizję w astronomicznie niedawnej przeszłości.
Zespół przeprowadził badania korzystając z kosmicznego teleskopu XMM-Newton, trzymetrowego teleskopu Shane w Lick Observatory w Kalifornii oraz dziesięciometrowego teleskopu Keck I na Hawajach.
Obserwatoria naziemne także badają środowisko gwiazdy, gromadząc dowody na to, że pyłowi towarzyszy znaczna ilość gazu. Z temperatury pyłu – około 450oC – naukowcy wnioskują, że większość gazu krąży w odległości okołó pięćdziesięciu milionów kilometrów od gwiazdy.
Więcej:
‘Winking’ star 550 light-years away may be devouring wrecked planets
Źródło: Uniwersytet Kalifornijski Los Angeles (UCLA)
Opracowanie: Agnieszka Nowak
Ilustracja: Gwiazda RZ Piscium. Źródło: NASA
