Przejdź do treści

Na czym polega prawo kosmiczne

Prawo kosmiczne (odc. 63) w Astronarium 

Jakie prawa i przepisy już obowiązują w przestrzeni kosmicznej? Jakie ustanowić zasady, aby rozwój nowych technologii nie zagrażał pięknu nocnego nieba? 

Międzynarodowy Instytut Prawa Kosmicznego (IISL) został utworzony w 1960 r., a jego członkami są osoby oraz instytucje z 50 różnych krajów. Stanowi on platformę dla tych, którzy interesują się prawem kosmicznym. Jego misją jest promowanie praworządności w przestrzeni kosmicznej, identyfikuje luki i potrzeby w zakresie dalszego rozwoju prawa kosmicznego, ma też element edukacyjny w swoich działaniach.

Prawo kosmiczne konstytuuje status przestrzeni kosmicznej oraz status podmiotów w kosmosie. Stanowi zasady, w jaki sposób przestrzeń kosmiczna może być i powinna być wykorzystywana, jakie są role i odpowiedzialności podmiotów. Ustanawia podstawowe zasady: wolności używania przestrzeni kosmicznej, niezawłaszczania przestrzeni kosmicznej, odpowiedzialności państw, współpracy międzynarodowej, zrównoważonego i pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Co więcej, ustanawia także, że kosmos będzie domeną całej ludzkości, a przestrzeń kosmiczna będzie wykorzystywana także przez tych, którzy są spóźnieni, którzy nie mają takich technologii i możliwości ekonomicznych, jak pierwsze wielkie mocarstwa. Każdy może czerpać korzyści z wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Na tym polega zasadniczy charakter przestrzeni kosmicznej jako dobra wspólnego, które nie jest niczyją własnością, a jednocześnie należy do każdego. Zatem każdy jest również odpowiedzialny za wykorzystanie kosmosu w sposób, który jest sprawiedliwy i zrównoważony.

Od 2016 roku prezydentem IISL jest prof. Kai-Uwe Schrogl, który w latach 2014–2016 był przewodniczącym Podkomitetu Prawnego w Komitecie ONZ ds. Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej (COPUOS). Aktualnie pracuje w Europejskiej Agencji Kosmicznej jako doradca ds. stosunków politycznych. Jest autorem lub współautorem 20 książek i ponad 140 artykułów, raportów i publikacji z zakresu polityki kosmicznej oraz prawa kosmicznego. Na pytanie, czy w Unii Europejskiej trwają prace nad prawem dotyczącym ochrony ciemnego nieba podpowiada:

Rozpoczęły się. Hiszpańska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej zaczęła taką inicjatywę w drugiej połowie 2023 r. Zorganizowano warsztaty, tzw. Kosmiczny Szczyt (Space Summit) i Europejski Tydzień Kosmosu (EU Space Week). Kontaktowano się także z Parlamentem Europejskim. Trzeba zająć się tym ponownie w nowej komisji i w nowym parlamencie. Powiedzmy, że ziarno już tam jest i teraz z nowymi instytucjami trzeba działać dalej. Przygotowywane jest też kosmiczne prawo Unii Europejskiej, które może również podjąć postanowienia związane z ochroną nocnego nieba. Na przykład określić techniczne parametry dla powlekania satelitów materiałami nieodblaskowymi. Mamy więc kilka instrumentów i teraz jest dobry czas, aby promować te zagadnienia. Polska będzie mieć prezydencję w Radzie Unii Europejskiej w pierwszej połowie 2025 r. Ruszenie sprawy zanieczyszczenia świetlnego naprzód mogłoby na przykład stać się jednym z tematów polskiej prezydencji.

Wywiad z prof. Kai-Uwe Schroglem, który przeprowadził dr Krzysztof Czart dzięki konferencji Communicating Astronomy with the Public 2024 przeczytaj w najnowszym numerze 4/2024 "Uranii  - Postępów Astronomii".

Zamów numer w internetowym sklepie Uranii  albo w salonie lub sieci Empik.
Zamów roczną lub dwuletnią prenumeratę "Uranii  - Postępów Astronomii" i  nie przegap żadnego numeru!

Urania nr 4/2024


Więcej:

 

Opracowanie: Magda Maszewska, Maciej Mikołajewski

Ilustracja: Prawo kosmiczne (odc. 63) w Astronarium 

Reklama