W środę 22 maja 2019 r. na Politechnice Poznańskiej zostało otwarte nowoczesne obserwatorium astronomiczne SkyLab. Uroczystość odbyła się w ramach obchodów 100-lecia uczelni. Głównym zadaniem aparatury zamontowanej w SkyLab będzie śledzenie satelitów i śmieci kosmicznych, które są ogromnym zagrożeniem dla obiektów na orbicie.
W uroczystości otwarcia nowego laboratorium udział wzięli Wicepremier Jarosław Gowin – Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, profesor Tomasz Łodygowski – Rektor Politechniki Poznańskiej, profesor Krzysztof Kozłowski – szef laboratorium oraz profesor Tadeusz Słomka – Przewodniczący Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych.
SkyLab jest unikatowym w skali kraju laboratorium, służącym do prowadzenia badań przemysłowych i prac badawczo-rozwojowych z zakresu optycznych systemów obserwacyjnych. W ramach projektu System obserwacyjny SkyLab, który jest realizowany przy Instytucie Automatyki i Robotyki WI Politechniki Poznańskiej, powstało stanowisko do pomiarów obserwacyjnych obiektów na niebie, wyposażone w zrobotyzowany montaż – polski know-how z pogranicza automatyki i robotyki, elektrotechniki i astronomii instrumentalnej. SkyLab wraz z wyposażeniem jest jedynym tego typu stanowiskiem znajdującym się na uczelni technicznej w Polsce.
SkyLab mieści się na dachu hali laboratoryjnej na kampusie Piotrowo Politechniki Poznańskiej (niedaleko Jeziora Maltańskiego). To otwierana 4,5 metrowa kopuła, w której znajduje się teleskop o średnicy pół metra. Teleskop charakteryzuje się niezwykłą dokładnością, może zaobserwować trzymilimetrowy obiekt (wielkości piksela) z odległości jednego kilometra.
Umiejscowienie teleskopu na terenie miasta ma swoje wady, gdyż w Poznaniu występuje problem zanieczyszczenia światłem, stąd warunki do obserwacji nieba w sensie astronomicznym, czyli np. gwiazd, są trudne. Natomiast nie ma żadnych problemów, aby można było obserwować satelity, a dane pozyskane przez poznańskie urządzenie będą użyteczne.
Obserwatorium będzie służyło do monitorowania najbliższego otoczenia Ziemi. Urządzenie ma dużą dynamikę, tzn. może poruszać się bardzo szybko, nawet do 200 stopni na sekundę, ale także bardzo wolno. Dlatego można je wykorzystywać do obserwacji różnych obiektów na niebie, zarówno wolno poruszających się satelitów, jak i szybko przemieszczających się śmieci kosmicznych.
Infrastruktura laboratorium obejmuje dwa stanowiska. Pierwsze składa się ze zrobotyzowanego montażu typu horyzontalnego, zaprojektowanego wraz z teleskopem o średnicy 30 cm, szybkiej kamery i symulatora gwiazdowego. Drugie stanowisko składa się z identycznego montażu i profesjonalnego teleskopu o średnicy pół metra, wyposażonego w akcesoria niezbędne do prowadzenia obserwacji celów astronomicznych i satelitarnych (włączając śmieci kosmiczne).
Planowany start obserwatorium na nastąpić za ok. jeden do dwóch miesięcy. Obecnie prowadzone są próby. Niestety pogoda nie rozpieszcza naukowców. Laboratorium ma bezpośrednie połączenie z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym, w którym będzie można lokować duże ilości danych pozyskanych przez SkyLab.
Po osiągnięciu zdolności operacyjnych SkyLab zostanie włączony do międzynarodowej sieci teleskopów SST – Space Surveillance and Tracking. Tym samym poznańskie laboratorium dołączy do jedynej (do tej pory) polskiej placówki Obserwatorium Astrogeodynamicznego CBK PAN w Borówcu k/Kórnika, która wspiera światowe badania w dziedzinie wyznaczania rotacji satelitów oraz śmieci kosmicznych.
Krajowy oraz europejski program Space Surveillance and Tracking (SST), stanowi jeden z filarów programu Space Situational Awareness (SSA), flagowego programu Komisji Europejskiej oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA.
W obserwatorium będą pracować głównie pracownicy naukowi Politechniki Poznańskiej. Ale szansę dostaną też doktoranci oraz studenci studiów magisterskich.
Skylab to nasze okno na świat – powiedział profesor Krzysztof Kozłowski, szef laboratorium.
Opracował: Paweł Z. Grochowalski
Źródło: Politechnika Poznańska, Gazeta Wyborcza, Głos Wielkopolski, YouTube.com
