Przejdź do treści

Niebo w czerwcu 2023

Kraków, tuż przed północą, 3 czerwca 2023. Zbliżenie Księżyca do gwiazdy Antares. Źródło: Stellarium

Jak w czerwcu pogoda służy, każdy tylko oczka mruży. Tak dosłownie z nadzieją, nie tylko dla plantatorów truskawek, należy rozumieć to przysłowie, po zimnej i zmiennej pogodowo tegorocznej wiośnie. Czerwiec to okres najkrótszych nocy i przepięknych świtów i zmierzchów, dogodnych do obserwacji nieba i ostatnich wiosennych spacerów. Mamy zatem krótkie ciepłe noce, które co prawda nie sprzyjają obserwacjom astronomicznym, ale są tym bardziej cenne dla miłośników nieba.

Tegoroczne astronomiczne lato rozpocznie się w środę 21 czerwca o godzinie 16.58 – gdy Słońce w swej rocznej wędrówce po Ekliptyce oddali się najbardziej na północ od równika niebieskiego, osiągając punkt przesilenia letniego, zwany punktem Raka. W tym dniu w Krakowie Słońce w chwili przejścia przez południk góruje nad horyzontem na wysokości prawie 63 i pół stopnia. Wzejdzie tego dnia o godzinie 4.30, a zajdzie o 20.53, zatem dzień będzie trwał 16 godzin i 23 minuty; będzie to najdłuższy dzień (i najkrótsza noc) tego roku, dłuższy od grudniowego najkrótszego dnia w Krakowie aż o 8 godz. i 18 minut.

Słońce

Najwcześniej Słońce wzejdzie u nas już 15 czerwca (o godz. 4.30) i takich wczesnych wschodów Słońca będziemy doświadczać przez 8 kolejnych dni. Najpóźniej zajdzie 19 czerwca (o 20.53), i tak późnych zachodów Słońca będzie aż 12! Dni, w których nasza gwiazda będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy tak naprawdę przez cały tydzień, od 17 do 24 czerwca. W tym też okresie, na św. Jana (24 czerwca), często padają obfite deszcze. Jakkolwiek będzie z pogodą, na Dzień Dziecka Słońce wschodzi już o godz. 4.36, a zajdzie o godz. 20.41. Dzień będzie trwał 16 godz. i 5 minut; będzie jeszcze krótszy o 18 minut od najdłuższego dnia roku. Z kolei ostatniego czerwca Słońce wzejdzie o godz. 4.34, a schowa się pod horyzontem o godz. 20.53, i dzień będzie niezauważalnie, ale już krótszy od najdłuższego dnia roku: o 4 minuty.

Aktywność magnetyczna Słońca wciąż rośnie w 25 cyklu, w czerwcu będzie na wysokim poziomie, a znacznie podwyższona w ostatniej dekadzie miesiąca, wtedy też możemy liczyć się z różnymi zjawiskami geofizycznymi, w tym na wieczorne pojawianie się obłoków srebrzystych w górnych warstwach atmosfery ziemskiej. Szczegółowe dane znajdziemy pod adresem: www.spaceweather.com. Pamiętajmy przy tym, iż obserwacje plam na Słońcu prowadzimy wyłącznie przy zastosowaniu odpowiednich filtrów spektralnych, lub rzutowanego na ekran obrazu Słońca z lunety. Zainteresowanych takimi obserwacjami naszej gwiazdy zapraszamy na dziedziniec, obok Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego, gdzie w pogodne dni będą organizowane specjalne pokazy Słońca.

Księżyc

Nasz naturalny satelita powita lato trzy dni po nowiu. Zatem bardzo krótkie, ale bezksiężycowe noce będziemy mieli w drugiej dekadzie czerwca, a kolejność faz Księżyca będzie następująca: pełnia 4 czerwca o godz. 05.42, ostatnia kwadra 10 czerwca o godz. 21.31, nów 18 czerwca o godz. 06.37 i pierwsza kwadra 26 czerwca o godz. 09.50. W perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 7 czerwca o godz. 01, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie Księżyc 22 czerwca o 20. Ponadto, możemy o północy 3 czerwca obserwować zbliżenie (na około 15 minut łuku) Księżyca będącego nieomal w pełni do Antaresa, najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Skorpiona.

Planety

Merkurego odnajdziemy, aż do początku lata, nisko na porannym niebie, tuż przed wschodem Słońca. Najlepsze, ale trudne warunki do jego obserwacji, przypadną w pierwszym tygodniu miesiąca. Wenus jawi się nam swym blaskiem zaraz po zachodzie Słońca, jako Gwiazda Wieczorna, nadal dość wysoko nad horyzontem, a następnie zachodzi jego śladem, prawie trzy godziny później. Mars dostępny będzie tylko do obserwacji wieczornych, goszcząc w gwiazdozbiorze Raka. Kreśląc na niebie pętle, a opuszczając konstelację Bliźniąt końcem maja, Mars zbliżył się przy okazji do Polluksa na 5 stopni.

Gazowe olbrzymy możemy obserwować w czerwcu w drugiej połowie nocy. Na porannym niebie Jowisz wraz z gromadką galileuszowych satelitów poprzedza o dwie godziny wschód Słońca, przebywając w gwiazdozbiorze Barana. Saturn, otoczony pierścieniami, wschodzi już koło północy, w konstelacji Wodnika. Planeta Uran gości w gwiazdozbiorze Barana, Neptun zaś w Wodniku. Aby jednak dostrzec te dwie ostatnie planety gołym okiem, potrzeba krystalicznej pogody i sokolego wzroku, a najlepiej do ich obserwacji użyć lunety.

Inne zjawiska

W dniach od 22 czerwca do 2 lipca będzie możliwość zliczania powolnych meteorów z czerwcowego roju Bootydów (wylatujących z gwiazdozbioru Wolarza). Maksimum ich aktywności przypada na 28 czerwca, a Księżyc dwa dni po pierwszej kwadrze będzie niestety dość skutecznie przeszkadzał w ich wieczornych obserwacjach.

Wobec zbliżających się, tegorocznych wakacji, a zarazem 2023 roku poświęconemu pamięci Mikołaja Kopernika (550 rocznica urodzin i 480 śmierci), zacytuję tu Jego zdanie, zawarte w Księdze I - De Revolutionibus: A cóż piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko, co piękne? Pamiętajmy zatem o Nim przy wakacyjnych obserwacjach nieba, oby nam tylko pogoda dopisywała.

 

Adam Michalec

W Niepołomicach, 1 maja 2023

 

Publikacja: Elżbieta Kuligowska

Źródło: MOA Niepołomice

Na ilustracji: Kraków, tuż przed północą, 3 czerwca 2023. Zbliżenie Księżyca do gwiazdy Antares. Źródło: Stellarium

Reklama