Olbrzymia kometa z obrzeży naszego Układu Słonecznego została odkryta w ciągu 6 lat zbierania danych z przeglądu Dark Energy Survey. Kometa Bernardinelli-Bernstein jest około 1000 razy masywniejsza niż typowa kometa, co czyni ją prawdopodobnie największą kometą odkrytą we współczesnych czasach. Ma ona niezwykle wydłużoną orbitę, podróżując do wewnątrz Układu Słonecznego z okolic Obłoku Oorta przez miliony lat. Jest to najodleglejsza kometa odkryta na swojej ścieżce, co daje astronomom lata na obserwacje jej ewolucji w miarę zbliżania się do Słońca, choć nie przewiduje się, aby stała się widoczna nieuzbrojonym okiem.
Dwóch astronomów odkryło olbrzymią kometę po kompleksowym przeszukaniu danych z przeglądu Dark Energy Survey (DES). Kometa, której średnica szacowana jest na 100-200 km, czyli około 10 razy więcej niż średnica większości komet, jest lodowym reliktem wyrzuconym z Układu Słonecznego przez wędrujące planety olbrzymie w jego wczesnej historii. Kometa ta jest zupełnie niepodobna do żadnej innej widzianej wcześniej, a jej ogromny rozmiar szacowany jest na podstawie tego, jak wiele światła słonecznego odbija.
Pedro Bernardinelli i Gary Bernstein z University of Pennsylvania znaleźli kometę – nazwaną kometą Bernardinelli-Bernstein (z oznaczeniem C/2014 UN271) – ukrytą wśród danych zebranych przez 570-megapikselową kamerę Dark Energy Camera (DECam) zamontowaną na 4-metrowym teleskopie Víctora M. Blanco w Cerro Tololo Inter-American Observatory (CTIO) w Chile.
DES miał za zadanie mapowanie 300 mln galaktyk na obszarze 5000 stopni kwadratowych nocnego nieba, ale podczas sześciu lat obserwacji zaobserwował również wiele komet i obiektów transneptunowych przechodzących przez badane pole. Obiekt transneptunowy (TNO) to lodowe ciało, które znajduje się w Układzie Słonecznym poza orbitą Neptuna.
Bernardinelli i Bernstein wykorzystali 15-20 mln godzin pracy procesora, stosując zaawansowane algorytmy identyfikacji i śledzenia, aby zidentyfikować ponad 800 pojedynczych TNO spośród ponad 16 mld indywidualnych źródeł wykrytych w 80 000 ekspozycji wykonanych w ramach DES. 32 z tych detekcji należały w szczególności do jednego obiektu – C/2014 UN271.
Komety to lodowe ciała, które parują w miarę zbliżania się do Słońca, powiększając swoją komę i warkocz. Zdjęcia DES obiektu z lat 2014-2018 nie pokazywały typowego warkocza komety, ale w ciągu jednego dnia od ogłoszenia odkrycia przez Minor Planet Center, astronomowie korzystający z sieci Las Cumbres Observatory wykonali świeże zdjęcia komety Bernardinelli-Bernstein, które ujawniły, że w ciągu ostatnich 3 lat urosła koma, co czyni ją oficjalnie kometą.
Jego obecna podróż do wewnątrz rozpoczęła się w odległości ponad 40 000 jednostek astronomicznych (j.a.) od Słońca. Dla porównania, Pluton znajduje się średnio 39 j.a. od Słońca. Oznacza to, że kometa Bernardinelli-Bernstein powstała w Obłoku Oorta, wyrzucona we wczesnej historii Układu Słonecznego. Może to być największy członek Obłoku Oorta, jaki kiedykolwiek został wykryty i jest to pierwsza zbliżająca się kometa, która została wykryta tak daleko.
Obiekt znajduje się obecnie znacznie bliżej Słońca. Po raz pierwszy został dostrzeżony w 2014 roku, gdy znajdował się w odległości 29 j.a. od Słońca (w przybliżeniu odległość Neptuna), a w czerwcu 2021 roku znajdował się 20 j.a. od Słońca (odległość Urana) i obecnie ma jasność 20 magnitudo. Orbita komety jest prostopadła do płaszczyzny Układu Słonecznego i osiągnie swój najbliższy Słońcu punkt (peryhelium) w 2031 roku, kiedy to znajdzie się w odległości 11 j.a. (nieco więcej niż odległość Saturna) – ale nie zbliży się bardziej. Pomimo rozmiarów komety obecnie przewiduje się, że obserwatorzy nieba będą potrzebowali dużych teleskopów amatorskich, aby ją dostrzec, nawet w jej najjaśniejszym momencie.
Kometa Bernardinelli-Bernstein będzie intensywnie śledzona przez społeczność astronomiczną, aby zrozumieć skład i pochodzenie tego masywnego reliktu z czasów narodzin naszej planety. Astronomowie podejrzewają, że w Obłoku Oorta, daleko poza Plutonem i Pasem Kuipera, może znajdować się wiele innych nieodkrytych komet tego rozmiaru. Uważa się, że te olbrzymie komety zostały rozrzucone w odległych zakątkach Układu Słonecznego w wyniku migracji Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna na początku ich historii.
Więcej informacji:
Źródło: NOIRLab
Opracowanie: Agnieszka Nowak
Na ilustracji: Wizja artystyczna przedstawiająca, jak może wyglądać kometa Bernardinelli-Bernstein w zewnętrznym Układzie Słonecznym. Źródło: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva
