Obliczenia numeryczne sugerują, że nachylenie orbity Dejmosa, niewielkiego księżyca Marsa, wskazuje na to, że dawno temu wokół planety był pierścień, a nawet, że cyklicznie powstawały pierścienie.
Podczas 236. Spotkania Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego, trwającego online w dniach 1-3 czerwca 2020 roku, zaprezentowano wyniki badań naukowców z SETI Institute oraz Purdue University, którymi kierowała Matija Ćuk z SETI Institute. Dotyczą one Dejmosa oraz hipotezy o dawnych pierścieniach Marsa.
Gdy mowa o pierścieniach wokół planet, to pierwszymi, jakie przychodzą na myśl, są widowiskowe pierścienie Saturna. Ale również inne duże planety w Układzie Słonecznym mają własne pierścienie. Mars nie posiada pierścienia, a jedynie dwa małe księżyce: Fobosa i Dejmosa, które odkrył 18 sierpnia 1877 roku Asaph Hall.
Długo sądzono, że Fobos i Dejmos (inna pisownia: Deimos) są planetoidami, które zostały kiedyś przechwycone przez Marsa. Jednak możliwe, iż powstały one razem z planetą, gdyż ich orbity leżą prawie w tej samej płaszczyźnie, co równik Czerwonej Planety. Warto tutaj wskazać, że orbita Dejmosa jest nachylona o 2 stopnie, ma to bowiem znaczenie w opisywanej hipotezie.
Fakt, iż orbita Dejmosa nie jest dokładnie w płaszczyźnie równika Marsa, był uznawany za nieistotny i nikt nie próbował tego wyjaśnić. Ale gdy przyszedł nam do głowy nowy pomysł, postanowiliśmy to sprawdzić i nachylenie orbity Dejmosa ujawniło wielki sekret - powiedziała Matija Ćuk z SETI Institute, pierwsza autorka publikacji.
Naukowcy badali problem wskazany przez prof. Davida Mintona i jego studenta Andrew Hesselbrocka, którzy zauważyli, iż Fobos traci wysokość na skutek oddziaływań z Marsem. Kiedyś orbita obniży się tak bardzo, że grawitacja planety rozerwie Fobosa i utworzy się w ten sposób pierścień. Rodzi to hipotezę, że przez kilka miliardów lat istniały kolejne generacje marsjańskich księżyców, które się rozpadały, tworzyły pierścienie, z których potem formowały się nowe, mniejsze księżyce.
Matija Ćuk i jej współpracownicy przeprowadzili obliczenia numeryczne dotyczące orbity Dejmosa, których wyniki są wsparciem dla hipotezy cyklicznych pierścieni Marsa. Obliczenia sugerują, że nachylenie orbity Dejmosa może wynikać z rezonansu orbitalnego 3:1 z dawnym księżycem Marsa, który był 20 razy masywniejszy niż Fobos, a także z istnienia masywnego pierścienia wokół planety.
Naukowcy wskazują na różnicę w wieku pomiędzy Dejmosem a Fobosem. Dejmos ma zapewne kilka miliardów lat, natomiast Fobos może być dużo młodszy i mógł powstać 200 milionów lat temu, czyli w czasach, gdy na Ziemi żyły dinozaury.
Ciekawe, czy hipotezę cyklicznych pierścieni Marsa, a przynajmniej wiek Fobosa, uda się sprawdzić, gdy japońska agencja kosmiczna JAXA wyśle w 2024 roku sondę kosmiczną do Fobosa, która ma pobrać próbki z jego powierzchni i dostarczyć do badania w ziemskich laboratoriach.
Więcej informacji:
- Martian Moon’s Orbit Hints at an Ancient Ring of Mars
- Publikacja naukowa pt. "Evidence for a Past Martian Ring from the Orbital Inclination of Deimos"
Opracowanie: Krzysztof Czart
Źródło: SETI Institute
Na zdjęciu:
Zdjęcie Dejmosa w sztucznych kolorach. Wykonała je 21 lutego 2009 r. sonda Mars Reconnaissance Orbiter. Źródło: NASA/JPL-Caltech/University of Arizona.
