SKA Global Headquarters (SKA GHQ), siedziba nowej organizacji utworzonej w celu ułatwienia globalnej współpracy w zakresie radioastronomii, została oficjalnie otwarta podczas ceremonii z udziałem międzynarodowych dygnitarzy i partnerów całego projektu SKA.
Ponad 200 gości, w tym przedstawiciele rządowi z szeregu krajów członkowskich SKA, przybyło do SKA GHQ w Chesire na to wydarzenie, które obejmowało także pamiątkowy wykład słynnej astrofizyczki Jocelyn Bell Burnell, współodkrywczyni pierwszych pulsarów radiowych.
Znajdująca się na terenie historycznego obserwatorium Jodrell Bank w Cheshire (należącego do Uniwersytetu w Manchesterze i wpisanego właśnie w tym tygodniu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO) siedziba naukowa GHQ SKA została zaprojektowana od podstaw tak, aby mogła być ważnym ogniwem spajającym światową radioastronomię i globalnym centrum astrofizyki na miarę XXI wieku. Jest obsługiwana na prawach partnerstwa międzynarodowego i już dziś stanowi dom dla pracowników z szesnastu krajów członkowskich, opracowujących ostateczny projektu dwóch typów teleskopów SKA we współpracy z instytutami partnerskimi i korzystając przy tym z wiedzy specjalistów z całego świata.
Po zbudowaniu teleskopy SKA będą miały oczekiwany czas życia i pracy rzędu co najmniej pięćdziesięciu lat, dzięki czemu GHQ stanie się najprawdopodobniej centrum światowej radioastronomii na nadchodzące dziesięciolecia – podobnie jak dziś między innymi holenderskie i niemieckie centrale zarządzające projektem LOFAR.
Ten obiekt ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia umożliwienia nam stworzenia największego na świecie radioteleskopu – mówi profesor Philip Diamond, dyrektor generalny SKA. Będzie on służyć jako centralny ośrodek dla wszystkich związanych z nim ekspertów z całego świata, w liczbie ponad tysiąca, pracujących nad tym ambitnym projektem. Chciałbym im dziś powiedzieć, bez względu na to, czy są to naukowcy, inżynierowie, programiści, decydenci czy jeszcze inni: to centrum jest już otwarte i czekamy tu na was.
Podczas inauguracji profesor Mark Thomson, przewodniczący brytyjskiej Rady ds. Nauki i Technologii (Science and Technology Facilities Council – STFC), przekazał profesorowi Diamondowi pamiątkowy klucz z uroczystego otwarcia budynku centrali SKA. Jego zdaniem udostępnienie siedziby głównej SKA naukowcom i innym specjalistom jest kamieniem milowym w historii tego ekscytującego projektu naukowego. Rząd brytyjski przeznaczył przy tym aż sto milionów funtów na budowę SKA i samej nowo otwartej centrali.
Z kolei profesor Nancy Rothwell, prezes i wicekanclerz Uniwersytetu w Manchesterze oraz zarządczyni Jodrell Bank, dodaje, że po wpisaniu Jodrell Bank na listę światowego dziedzictwa obecność ważnej centrali projektu SKA w tym miejscu znacznie wzmocni jego powiązania z naukowcami z całego świata i dalszy rozwój astrofizyki. Jest to też ważne przypomnienie znaczenia współpracy międzynarodowej w nauce i kluczowej roli Wielkiej Brytanii w takich przedsięwzięciach.
Obserwatorium SKA będzie jedyną organizacją międzyrządową z siedzibą w północno-zachodnim regionie Wielkiej Brytanii. Pozwala to umieścić Cheshire na mapie międzynarodowej nauki. SKA GHQ zorganizuje tu także liczne konferencje naukowe, które zgromadzą ekspertów nie tylko z dziedziny astrofizyki, ale i inżynierii, informatyki i wielu innych.
Układ budynku o powierzchni 4200 metrów kwadratowych obejmuje 160-osobową salę konferencyjną, wyposażoną w najnowocześniejsze technologie umożliwiające prowadzenie zdalnych wideokonferencji, łączących ze sobą członków poszczególnych zespołów SKA rozmieszczonych w dwudziestu różnych strefach czasowych, a także Centrum Monitorowania Operacji, służące do zdalnego zarządzanie teleskopami SKA przez całą dobę. Priorytetem w tym projekcie była ochrona środowiska – jest tu więc zarówno możliwość ładowania pojazdów elektrycznych, jak i kontrola stref termicznych i oświetlenie zewnętrzne spełniające wymogi ciemnego nieba. Jednym słowem – budynek SKA GHQ spełnia zrównoważone wymagania środowiskowe.
Na ilustracji: Anteny SKA - wizualizacja. Źródło: SKA
Idea SKA narodziła się we wczesnych latach dziewięćdziesiątych. W sierpniu 2000 roku powołano pierwszy zespół zajmujący się realizacją tego projektu (International Square Kilometre Array Steering Committee), a cała inicjatywa dostała poparcie przedstawicieli jedenastu państw, w tym Polski. SKA jest instrumentem złożonym z wielu rodzajów anten, które są od siebie odległe nawet o trzy tysiące kilometrów. Aby zapewnić temu teleskopowi zarówno krótkie bazy, określające maksymalne rozmiary struktury, jakie można nim obserwować, jak i duże bazy potrzebne do uzyskania dużych zdolności rozdzielczych, jego struktura musi być dość skomplikowana. Obszar o średnicy do kilometra ma zawierać ma ok. 20% powierzchni zbierającej, 50% ma się znajdować w obszarze pięciu kilometrów, a 75% w obszarze do 150 km. Zadaniem SKA będzie obserwowanie nieba w bardzo szerokim zakresie widmowym – od 70 MHz do 35 GHz. Więcej na temat techniki i konstrukcji SKA można przeczytać tutaj.
Jodrell Bank uzyskało wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO na początku ubiegłego tygodnia, świętując tym samym także swój wyjątkowy wkład w rozwój globalnej astronomii radiowej, w tym rolę 76-metrowego teleskopu Lovella, niegdyś największego radioteleskopu na całym świecie. Dziś, po latach, konstruowany obecnie kolejny największy na świecie radioteleskop – interferometr radiowy SKA – jest zarządzany przez międzynarodowe konsorcjum rezydujące niemal dokładnie w tym samym miejscu.
Czytaj więcej:
- Cała informacja prasowa
- Więcej na temat projektu SKA
- SKA — kilometrowy radioteleskop! (Bogna Pazderska, Urania)
Źródło: SKAO Deputy Communications Manager
Opracowanie: Elżbieta Kuligowska
Na zdjęciu: Widok z lotu ptaka na SKA Global Headquarters w Jodrell Bank. Źródło: SKAO/Dragons Eye Filming
