Z kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej wystartowała europejska wersja rakiety Sojuz (ST-B). W udanym locie wyniosła na orbitę parę satelitów nawigacyjnej sieci Galileo.
Rakieta wystartowała 4 grudnia 2021 r. o 21.19 czasu lokalnego (w Polsce był już 5 grudnia). Wszystkie fazy lotu przebiegły pomyślnie. Najpierw pierwsze trzy stopnie osiągnęły z ładunkiem prawie prędkość orbitalną. Po nich po raz pierwszy odpalony został dodatkowy górny stopień Fregat, który umieścił siebie z satelitami na wstępnej orbicie. Po parogodzinnym dryfcie nastąpiło jego drugie odpalenie, które pozwoliło osiągnąć docelową orbitę. Satelity zostały wypuszczone przez człon Fregat 3 godziny i 52 minuty po starcie.
W misji została wysłana para satelitów nawigacyjnych Galileo FM23 i FM24 należących do operacyjnej serii FOC (Full Operational Capability). Seria FOC składa się z satelitów udostępniających już pełne planowane usługi nawigacyjne. Segment kosmiczny systemu ma docelowo składać się z 30 satelitów na trzech płaszczyznach orbitalnych średniej orbity okołoziemskiej (MEO).
Pierwsze satelity serii FOC zostały wysłane na rakiecie Sojuz ST-B w 2014 r. Start nie był jednak w pełni udany i ładunki umieszczono na złej orbicie. Dopiero w 2015 r. doczekaliśmy się pierwszej prawidłowo umieszczonej pary FM3 i FM4 (choć FM4 miał awarię zasilania i nie jest już użytkowany). Kolejne statki umieszczano w misjach Sojuza w 2015 r. i 2016 r. Od listopada 2016 r. wynoszeniem satelitów Galileo zajęła się rakieta Ariane 5, która w jednym starcie brała na pokład aż 4 statki. Ostatni do tej pory lot Galileo (FM 21-22) miał miejsce w lipcu 2018 r.
Licząc z wysłanymi teraz statkami sieć Galileo liczy już 28 satelitów. Ta misja otwiera serię ostatnich lotów satelitów Galileo 1. generacji. W najbliższych 3 latach wysłanych zostanie jeszcze 10 satelitów Galileo FOC. Będą wysyłane na rakietach Sojuz ST-B i Ariane 6. W 2024 r. mają zostać wysłane pierwsze satelity Galileo 2. generacji (G2G).
O sieci nawigacyjnej Galileo
Galileo to obecnie najbardziej precyzyjny system nawigacji satelitarnej. Program Galileo jest zarządzany i finansowany przez Unię Europejską i powstaje we współpracy Komisji Europejskiej, agencji kosmicznej ESA oraz agencji UE ds. programu kosmicznego EUSPA.
Satelity sieci są budowane przez firmę OHB w Bremie w Niemczech. Zegary umożliwiające prowadzenie usługi nawigacyjnych są dostarczane przez brytyjskie przedsiębiorstwo Surrey Satellite Technology Ltd. Całkowita masa jednego satelity z paliwem to 733 kg.
Każdy z satelitów konstelacji ma na pokładzie cztery zegary – dwa pasywne masery wodorowe oraz dwa rubidowe zegary atomowe. Oba rodzaje zegarów cechują się bardzo wysoką dokładnością (błąd masera wodorowego to 1 s na trzy miliony lat, a zegara rubidowego 3 s na milion lat!). Dokładność taka jest potrzebna do precyzyjnego obliczania położenia – błąd kilku nanosekund (1 ns = 0.000000001 s) powoduje nieakceptowalny błąd w pomiarze odległości wynoszący 1 m.
Ustalenie pozycji w systemach nawigacji satelitarnej polega na obliczeniu odległości odbiornika od co najmniej trzech satelitów. Do tego pomiaru potrzebne jest precyzyjne ustalenie czasu, jaki zajmuje sygnałowi dotarcie do odbiornika.
Idea własnego systemu w Europie powstała w 1999 roku, a program został oficjalnie rozpoczęty w 2003. Docelowa konstelacja będzie w strukturze i działaniu bardzo podobna do amerykańskiego GPS, rosyjskiego GLONASS czy też chińskiego Beidou.
System Galileo zapewni dokładność w pozycji poniżej jednego metra. Podstawowe, nieco mniej dokładne usługi będą dostępne bezpłatnie dla wszystkich użytkowników posiadających kompatybilny odbiornik. Usługi z pełną zapewnianą dokładnością będą udostępnione dla użytkowników rządowych i wojskowych oraz komercyjnych klientów.
Więcej informacji:
Na podstawie: ESA/EO Portal
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu: Rakieta Sojuz ST-B startująca z misją Galileo FM 23-24. Źródło: ESA/CNES/Arianespace/Optique Vidéo du CSG - S Martin.
