Przejdź do treści

Pierwsza obserwacja nowego cyklu aktywności słonecznej

Początek 25. cyklu słonecznego

9 kwietnia 2018 roku dr Tomasz Mrozek, naukowiec z Centrum Badań Kosmicznych PAN (Zakładu Fizyki Słońca we Wrocławiu) oraz Uniwersytetu Wrocławskiego (Instytut Astronomiczny) jako pierwszy na świecie dostrzegł na powierzchni Słońca obszar aktywności, którego pojawianie się oznacza początek nowego, 25. cyklu słonecznego.

Uwagę naukowca zwróciły dwa równocześnie występujące zjawiska. Pierwszym była bardzo mała plama słoneczna, widoczna tylko przez kilkanaście godzin – tak mała, że trudno było ją zobaczyć na monitorze bez powiększania obrazu. Plama posiada jednak cechę, która pozwala jednoznacznie stwierdzić jej przynależność do 25. cyklu aktywności – obszar aktywności magnetycznej, która towarzyszyła pojawieniu się plamy, był znacznie większy. Jak się okazało, pole magnetyczne w otoczeniu plamy miało przeciwny układ biegunów w porównaniu z polaryzacją, jaka cechowała poprzedni, 24. cykl aktywności słonecznej. Na tej podstawie można było jednoznacznie stwierdzić, że mamy do czynienia z początkiem nowego cyklu.

W najnowszym RHESSI nuggets opublikowano właśnie informację o obserwacji plamy nowego cyklu:

http://sprg.ssl.berkeley.edu/~tohban/wiki/index.php/A_Sunspot_from_Cycle_25_for_sure

Cykl słoneczny to jedenastoletni okres zmian aktywności naszej gwiazdy. W ciągu tego okresu zmienia się intensywność promieniowania słonecznego, liczba i wielkości plam słonczych, miejsce występowania plam na powierzchni Słońca, jak również charakterystyka magnetyczna regionów aktywnych. Poprzedni cykl obejmował lata 2009–2017, z maksimum aktywności przypadającym na przełomie lat 2014 i 2015. W tym okresie Słońce było nad wyraz spokojne, w związku z czym niektórzy naukowcy wysnuli przypuszczenie, że w najbliższych latach może nas czekać okres bez aktywności. Słaba aktywność może być dla nas zagrożeniem ze względu na duże oddziaływanie Słońca na ziemski klimat. Dotkliwie odczuliśmy to w drugiej połowie XVII wieku, kiedy w Europie miały miejsce bardzo srogie zimy związane z osłabieniem aktywności na około 50 lat.  Natomiast aktywne Słońce może stanowić zagrożenie dla infrastruktury kosmicznej i naziemnej. Dlatego też analiza zjawisk aktywnych (rozbłyski i koronalne wyrzuty materii) stanowi niezwykle istotną część badań naszej najbliższej gwiazdy. Niniejsza obserwacja wskazuje na to, że rosną szanse, aby kolejny cykl aktywności jednak się pojawił. Oczywiście jedna jaskółka wiosny nie czyni, ale daje jakąś szansę na przyszłość.

Wyjaśnienie do grafiki:

Obszar, w którym została zaobserwowana pierwsza plama 25. cyklu aktywności słonecznej oznaczono czerwonym prostokątem. Lewa kolumna przedstawia  obraz w zakresie światła widzialnego (taki obraz rejestruje ludzkie oko). Prawa kolumna  przedstawia rozkład pola magnetycznego w fotosferze słonecznej.

Bieguny magnetyczne tego obszaru mają układ przeciwny względem obszarów cyklu 24., co oznacza, że jest to obszar nowego cyklu. Dolny wiersz zawiera powiększone fragmenty zaznaczone czerwonym prostokątem.

Źródło: Zakład Fizyki Słońca CBK PAN

 

Reklama