Przejdź do treści

Pierwsze bliskie spotkanie ze Słońcem sondy Solar Orbiter

solar orbiter wizja

Europejska sonda do badań Słońca Solar Orbiter przeleciała rekordowo blisko naszej gwiazdy. 26 marca 2022 roku statek przeszedł przez peryhelium swojej obecnej orbity, w odległości zaledwie 48 milionów kilometrów od Słońca – to mniej niż ⅓ odległości Ziemi od jej gwiazdy. Mamy nowe zdjęcia Słońca wykonane przez urządzenia na statku!

Europejska sonda Solar Orbiter powstała we współpracy z NASA. Statek wystrzelono 10 lutego 2020 roku. Przy wykorzystaniu asyst grawitacyjnych innych ciał niebieskich sonda zmniejsza swoją orbitę i coraz bardziej zbliża się do Słońca. Sonda Solar Orbiter po raz pierwszy zbliżyła się do Słońca na odległość 77 milionów kilometrów. Z tego zbliżenia opublikowano pierwsze zdjęcia, na których udało się zaobserwować m.in. minirozbłyski słoneczne (tzw. „ogniska”)Docelowo statek zbliży się do Słońca na odległość 42 milionów kilometrów. W misji Solar Orbiter bierze udział także Polska, a dokładnie Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Przeczytaj też: Solar Orbiter przelatuje przez pozostałości warkocza komety C/2019 Y4 (ATLAS)

Tak jak podczas poprzednich bliskich przelotów na statku, uruchomiono wszystkich dziesięć instrumentów naukowych, by zarejestrować jak najwięcej danych. Wśród instrumentów działał m.in. teleskop ultrafioletowy Extreme Ultraviolet Imager (EUI), który powinien dostarczyć z tej odległości najdokładniejszych kiedykolwiek zrobionych zdjęć naszej gwiazdy w paśmie ultrafioletowym.


Słońce w ultrafiolecie

Jedne z najdokładniejszych zdjęć Słońca w ultrafiolecie dostaliśmy jeszcze przed ostatnim peryhelium. 7 marca 2022 roku Solar Orbiter przelatywał dokładnie na linii między Ziemią i Słońcem. W tym czasie wykonano serie obserwacji za pomocą instrumentów teledetekcyjnych.

Dlaczego obserwacje na linii Ziemia–Słońce są tak istotne? W takim samym położeniu znajduje się kosmiczny teleskop słoneczny SOHO w punkcie libracyjnym L1 układu Ziemia–Słońce. Z okolic Ziemi działają też Hinode i IRIS. Obserwacje z tych teleskopów i sondy Solar Orbiter pozwala na kalibrację i weryfikację danych.

Urządzenie EUI wykonało obserwacje Słońca w paśmie 17 nanometrów. Z 25 zdjęć wykonanych w czasie 4 godzin z odległości 75 milionów kilometrów powstała poniższa mozaika składająca się z ponad 80 milionów pikseli. Jest to najdokładniejsze zdjęcie obrazujące cały dysk Słońca i koronę słoneczną. Pasmo ekstremalnego ultrafioletu wyraźnie pokazuje górne warstwy atmosfery słonecznej, czyli koronę rozgrzewającą się do temperatury miliona stopni Celsjusza.

W prawym górnym rogu mozaiki dodano tarczę Ziemi dla porównania skali.

slonce
Źródło: ESA/NASA/Solar Orbiter/EUI; Przetwarzanie danych: E. Kraaikamp (ROB)

Na krawędzi tarczy Słońca na godzinie 2 i godzinie 8 widać ciemne filamenty wychodzące na zewnątrz. To protuberancje, które w wyniku erupcji wyrzucają duże ilości gazu koronalnego, tworząc burze geomagnetyczne.

Podczas zbliżania się do peryhelium tarczę słoneczną obserwował też instrument SPICE. Jest to spektroskop ultrafioletowy pozwalający na rejestrację światła na różnych długościach fal ekstremalnego ultrafioletu. Dzięki temu możliwe jest oglądanie warstw atmosfery Słońca od korony aż do chromosfery, bliżej umownej powierzchni Słońca.

Zaletą takiego wielowarstwowego spojrzenia jest możliwość lokalizacji źródeł wybuchów słonecznych. Naukowcy mają nadzieję, że obserwacja tej dynamiki pozwoli rozwiązać zagadkę wzrastania temperatury w koronie słonecznej w miarę oddalania się od Słońca. Kolejne kolory odpowiadają: fioletowy – wodór w temperaturze 10 000 stopni Celsjusza, niebieski – węgiel w temperaturze 32 000 stopni Celsjusza, zielony – tlen w temperaturze 320 000 stopni Celsjusza i żółty – neon w temperaturze 630 000 stopni Celsjusza.

slonce gif
Źródło: ESA/NASA/Solar Orbiter/SPICE; Przetwarzanie danych: G. Pelouze (IAS)

Na koniec prezentujemy jeszcze sekwencję obrazów z instrumentu EUI. Są to zdjęcia rejestrowane od 1 stycznia do 2 marca 2022 roku, a zatem od momentu, gdy sonda Solar Orbiter znajdowała się w pobliżu Ziemi, 150 milionów kilometrów od Słońca, prawie do momentu przecięcia przez nią linii Ziemia–Słońce w połowie tej odległości (75 milionów kilometrów).

W ostatnich sekundach widać jasny rozbłysk słoneczny z 2 marca, który został sklasyfikowany jako rozbłysk M – czwartego stopnia w pięciostopniowej skali intensywności rozbłysków.

 

Więcej informacji:

 

Opracowanie: Rafał Grabiański

Źródło: ESA/NASA

 

Zdjęcie tytułowe: Wizja artystyczna sondy Solar Orbiter badającej Słońce. Źródło: ESA
 

Reklama