Mamy pierwsze szczegółowe mapy radiowe wykonane przy pomocy sieci interferometrycznej LOFAR! W grudniu 2009 przeprowadzono w Holandii (ASTRON) kompleksowe, sześćdziesięciogodzinne obserwacje radiogalaktyki aktywnej 3C61.1. Na obecnym etapie budowy interferometru wykorzystano 16 stacji centralnych oraz 4 stacje zdalne (o dużych bazach interferometrycznych w stosunku do centrum dowodzenia projektem.)
Podstawowym celem projektu LOFAR jest systematyczne badanie nieba na niskich częstotliwościach (kilkanaście do dwustu MHz) przy użyciu rozmieszczonych w całej Europie stacji. Pojedyncza stacja sieci LOFAR to odbiornik złożony z kilkudziesięciu niewielkich, stosunkowo prostych technicznie anten. Zbiór takich stacji działa na zasadzie klasycznej interferometrii - sygnał odbierany przez należące do danej stacji anteny jest przetwarzany na impulsy elektryczne i przy pomocy wysoko przepustowego łącza wysyłany do dedykowanego superkomputera, gdzie następnie koreluje się go z uzyskanymi w tym samym czasie sygnałami, odebranymi przez inne stacje. Jeśli stacje sieci są wystarczająco odległe od siebie, można tym sposobem uzyskać mapy ciał niebieskich wielokrotnie przewyższające zdolnością rozdzielczą obrazy tych samych obiektów zmierzone przy pomocy największych nawet, pojedynczych radioteleskopów.
Redukcję uzyskanych w ten sposób danych dla 3C61.1 rozpoczęto od automatycznego usunięcia interferencji radiowych. Model kalibracyjny składał się z dwóch tzw. źródeł punktowych, reprezentujących dwa "hot spoty" radiogalaktyki aktywnej. Efekt - końcowa mapa radiowa - ma bardzo dużą zdolność rozdzielczą (9.7 na 9.4 sekund łuku.) Mapa została wykonana na podstawie zaledwie jednego pasma częstotliwości - na 173 MHz. Jest to oczywiście zaledwie niewielki ułamek wszystkich danych zebranych przez interferometr podczas trwania obserwacji.
Źródło: Elzbieta Kuligowska
Na ilustracji: Nowe mapy uzyskane przez LOFAR w porównaniu do map radiogalaktyki 3C61.1 zaobserwowanej przez inne radioteleskopy. Mapa VLSS na 74 MHz została wykonana przez Very Large Array (VLA), USA, Credits: Leahy & Perley (1991, AJ, 102, 537). Mapa przeglądu WENSS jest dziełem innego, starszego interferometru radiowego z Holandii - Westerbork Radio Telescope. Wspomniane w tekście "hot spoty" (ang. "gorące plamy") to dwa skrajne, bardzo jasne obszary, widziane w prawej częsci obrazu (Copyright: Reinout van Weeren/ASTRON).
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)
