We wtorek 1 lipca prywatna załoga misji Axiom-4 zakończyła piątą dobę pracy na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Tempo przyspiesza – lista eksperymentów rośnie, a POLSA podała, że wykonano już 36,3 % zadań w ramach polskiego programu IGNIS. Poniżej szczegółowe podsumowanie dnia.
Sławosz Uznański-Wiśniewski był we wtorek jednym z najbardziej zapracowanych astronautów na stacji. Jego harmonogram zdominowały:
- EEG Neurofeedback – najdłuższa sesja dobowego planu. Sławosz pracował w hełmie EEG, monitorując fale mózgowe przy jednoczesnym treningu relaksacyjnym. Celem programu jest zbadanie, czy neurofeedback może obniżyć poziom stresu i poprawić koncentrację w długotrwałej izolacji.
- Human Gut Microbiota – zestaw próbek biologicznych trafił do zamrażarki. Analiza różnorodności flory jelitowej w mikrograwitacji pomoże ocenić, czy długie misje wpływają na odporność.
- Mxene in LEO – kolejne testy prototypowego pulsometru opartego na nanomateriałach MXene. Urządzenie mierzy tętno i rytm pracy serca, a dane mogą posłużyć do budowy cienkich, „elastycznych” sensorów medycznych dla astronautów.
- Wireless Acoustics – kontynuacja prób z noszonym miernikiem hałasu. Za pomocą małego rejestratora dźwięku astronauta porównuje pomiary z tradycyjnymi, stacjonarnymi sondami rozmieszczonymi w modułach ISS.
- PhotonGrav – ukończono instalację oprogramowania. Kolejnym krokiem będzie właściwy test interfejsu mózg–komputer, w którym opaska fNIRS śledzi przepływ krwi w korze czołowej, a astronauta próbuje „poruszyć” kursorem siłą myśli.
Wtorkowe popołudnie przyniosło długo oczekiwany pierwszy kadr Sławosza z panoramicznego modułu Cupola.
Firma KP Labs potwierdziła, że jej komputer Leopard jest gotowy do pierwszych obliczeń na pokładzie ISS. Układ GPU będzie wykonywał przygotowane symulacje. Firma Extremo Technologies, odpowiedzialna za badanie wulkanicznych alg pochwaliła się także obecnością swojego eksperymentu razem ze Sławoszem w module Columbus.
Swoje zadania wykonywali też pozostali astronauci misji Ax-4. Peggy Whitson ponownie skupiła się na Cancer in LEO 3. Za pomocą mikroskopu obrazowała trójwymiarowe organoidy guzów piersi. Komórki rosnące w mikrograwitacji tworzą strukturę świetnie nadającą się do badań rzeczywistych nowotworów, co pomoże przyspieszyć testy leku Rebecsinib.
Shubhanshu “Shux” Shukla obsługiwał wiele eksperymentów indyjskiej agencji kosmicznej ISRO. Jednym z nich był Cyanobacteria Growth – dwie linie sinic konkurują w jednym środowisku o światło, wodę i CO₂, by w przyszłości dostarczać tlen i oczyszczać powietrze w bazach kosmicznych. Innym indyjskim eksperymentem biologicznym jest Space Micro Algae – trzy szczepy mikroalg badane są pod kątem zastosowania jako żywność, biopaliwo i bioremediacja ścieków.
Zapracowany był również Węgier Tibor Kapu. Zakładał przenośny dozymetr Rad Nano Dosimeter by mierzyć dawki promieniowania w różnych modułach stacji. Zakończył też siew rzodkiewki i pszenicy w projekcie VITAPRIC. Wykonał też pierwszą inspekcję próbek Fruit Fly DNA Repair – muszek Drosophila. Eksponowane na promieniowanie larwy mają otrzymać czasowe „wzmocnienie” enzymów naprawy DNA; naukowcy sprawdzą, czy zabieg ograniczy mutacje.
Stała półroczna Ekspedycja 73 również wykonuje badania naukowe, pomagając także w realizacji działań załogi Ax4. Astronautki NASA Anne McClain i Nichole Ayers pomagały prywatnej ekipie w module Columbus, ustawiając sprzęt i kalibrując mikroskopy do obserwacji niesporczaków. Równolegle Jonny Kim pobrał krew od Whitson i Kapu do eksperymentu Bone on ISS badającego utratę masy kostnej.
Japończyk Takuya Onishi monitorował przepływ krwi między mózgiem a sercem w badaniu Cerebral Hemodynamics, a Rosjanie Sergey Ryżikow i Alexey Zubritskiy trenowali obsługę panelu TORU przed sobotnim dokowaniem towarowego statku Progress MS-31, który startuje już w czwartek z Bajkonuru.
We wtorkowy wieczór załoga pożegnała się z statkiem towarowym przemienionym teraz w kosmiczną śmieciarkę Progress MS-29. Kapsuła wypełniona zużytym sprzętem, odłączyła się od modułu Poisk i kilka godzin później spłonęła nad południowym Pacyfikiem. Już w czwartek o 22:32 CEST z Bajkonuru wystartuje Progress MS-31 z prawie 3 tonami zaopatrzenia. Dokowanie przewidziano na sobotę 5 lipca o 00:27 CEST.
We wtorek miały też miejsce rozmaite aktywności edukacyjne i popularyzatorskie. Peggy połączyła się z pierwszą saudyjską astronautką Rayyanah Barnawi i laureatkami konkursu Madak, inspirując młodzież do kariery naukowej. Tibor nagrał nowe materiały do projektu CORVUS, pokazując, jak płyny zachowują się w nieważkości. Sławosz szykował się do dzisiejszej rozmowy z przedstawicielami polskiego rządu oraz do pierwszego wykładu na orbicie dla uczniów. Tibor wystąpi dziś o 15:00 CEST w węgierskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych – obie transmisje będą dostępne na żywo w serwisie Axiom Space.
Opracowanie: Rafał Grabiański
Na podstawie: POLSA, Axiom Space, NASA
Na zdjęciu tytułowym: Sławosz Uznański-Wiśniewski w module Cupola. Źródło: Axiom Space.
