Dzięki interferometrii teleskopem VLTI naukowcom udało się uzyskać obraz gwiazdy spoza Drogi Mlecznej! O tym wyczynie poinformowało Europejskie Obserwatorium Południowe.
Gdy spojrzymy na nocne niebo, to gwiazdy wydają się punktami. Nawet jeśli popatrzymy na nie przez teleskop, nadal są punktowe. Dzięki interferometrii astronomowie potrafią jednak uzyskać rozdzielczość odpowiednią do tego, aby otrzymać obrazy powierzchni niektórych pobliskich gwiazd. Do tej pory udało się to dla dwudziestu kilku gwiazd z Drogi Mlecznej (np. dla Betelgezy). Teraz jednak udało się przesunąć granicę tej techniki obserwacji dużo dalej.
Astronomowie zbadali gwiazdę WOH G64 położoną 160 tysięcy lat świetlnych od nas, poza naszą galaktyką, w Wielkim Obłoku Magellana. WOH G64 to czerwony nadolbrzym o średnicy prawie 2000 razy większej od Słońca. To jedna z największych znanych gwiazd. Z kolei jej masa początkowa to około 25 mas Słońca.
Do obserwacji użyto Interferometru Bardzo Dużego Teleskopu (VLTI) w Obserwatorium Paranal w Chile, placówce stanowiącej część Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Skorzystano specjalnego instrumentu o nazwie GRAVITY, który służy do obserwacji interferometrycznych,
Oprócz uzyskania obrazu gwiazdy, grupa badawcza, którą kierował Keiichi Ohnaka z Universidad Andrés Bello w Chile, odkryła, że wokół WOH G64 znajduje się kokon gazu i pyłu o wydłużonym kształcie. Tenże kształt zaskoczył badaczy. Według jednej z hipotez może być wywołany przez nieznaną gwiazdową towarzyszkę. Istnienie kokonu materii może być tez związane z wyrzutem materii z umierającej gwiazdy WOH G64 na etapie ewolucji przed wybuchem supernowej. Być może to właśnie ta materia jest przyczyną dziwnego zachowania gwiazdy w ostatnich latach, kiedy to ciągu dekady blask WOH G64 znacznie zmalał. Naukowcy przypuszczają, że możemy obserwować obiekt w trakcie końcowej fazy jego ewolucji i w przeciągu kilku tysięcy lat nastąpi wybuch supernowej.
Gwiazdę WOH G64 badano przy użyciu VLTI już wcześniej, prowadząc obserwacje w 2005 i 2007 roku. Wtedy jednak na VLTI dostępny był instrument pierwszej generacji – MIDI, który potrafił łączyć światło jedynie od dwóch teleskopów VLT. Obecnie używany GRAVITY to następca, który łączy światło od czterech teleskopów. Dlatego dopiero teraz możliwe było uzyskanie obrazu gwiazdy (najnowsze obserwacje wykonano w 2020 roku). ESO ma plany modernizacji GRAVITY do GRAVITY+, dzięki czemu będzie można obserwować jeszcze słabsze i odleglejsze obiekty.
Więcej informacji:
Opracowanie: Krzysztof Czart
Źródło: ESO
Na zdjęciu:
Obraz gwiazdy WOH G64 z Wielkiego Obłoku Magellana uzyskany przy pomocy VLTI. Po lewej faktyczny obraz interferometryczny, a po artystyczna wizja pokazując struktury wokół gwiazdy. Źródło: ESO/K. Ohnaka et al., L. Calçada
