W młodym obszarze formowania gwiazd, położonym w konstelacji Wężownika, około 410 lata świetlne od Słońca, odkryto fascynujący dysk protoplanetarny o nazwie AS 209. Powstaje w nim nowa planeta – widzimy tu ciekawy wzorzec złożony z pierścieni i przerw w tworzącym go pyle. Ta mapa radiowa została uzyskana z pomocą radioteleskopów sieci ALMA.
Dyski protoplanetarne to gęste, obracające się wokół gwiazd otoczki złożone głównie z pyłu i gazu. Zwykle otaczają one młode gwiazdy i magazynują materię, z której w przyszłości zbudowane zostaną ich układy planetarne – planety i satelity oraz drobniejsze ciała takie jak planetoidy. Pokazany tu układ jest bardzo, bardzo młody, liczy sobie bowiem nie więcej niż milion lat. A jednak widzimy już w nim dwie wyraźne przerwy w dysku.
Bardziej zewnętrzna z nich jest głęboka i szeroka. Naukowcy podejrzewają, że tworzy się w niej duża planeta zbliżona rozmiarami do Saturna, krążąca w odległości około 800 minut świetlnych od swej macierzystej gwiazdy. To więcej niż średnia odległość dzieląca Słońce i Neptuna. Planeta ta wytycza obecnie swą własną ścieżkę, a na skutek tego procesu pył dysku protoplanetarnego spiętrza się ku zewnętrznej krawędzi jej orbity, tworząc coraz wyraźniejszą strukturę pierścieni dyskowych.
Cieńsza i bardziej wewnętrzna przerwa mogła z kolei zostać utworzona przez mniejszą planetę. Astronomowie rozważają też jednak inną, równie ciekawą możliwość, że także ona powstała na skutek obecności i ruchu orbitalnego pierwszej planety tego układu – odległego olbrzyma o średnicy Saturna. Wszystko to przynosi jeszcze więcej pytań związanych z procesami formowania się planet na krawędziach dysków protoplanetarnych i wokół bardzo młodych gwiazd.
Czytaj więcej:
Źródło: ALMA
Zdjęcie: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/ D. Fedele et al.
