23 marca 2018 r. w Liceum Ogólnokształcącym im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku odbędzie się oficjalna uroczystość oddania do użytku nowego teleskopu i ponownego otwarcia obserwatorium. W uroczystościach wezmą udział pracownicy Centrum Badań Kosmicznych PAN, znany popularyzator astronomii Karol Wójcicki oraz Piotr Kosek – autor programu „Astrofaza”. W organizacji tego wydarzenia liceum wspiera Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli.
23 marca 2018 r. w Liceum Ogólnokształcącym im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku, zwanego potocznie Małachowianką, będzie miało miejsce wielkie święto czyli konferencja pt. „Małachowianka najstarsza z polskich szkół wraca do gwiazd”, w czasie której nastąpi uroczyste oddanie do użytku nowego obserwatorium. Przewidziane jest także wystąpienie pracowników Centrum Badań Kosmicznych PAN z Warszawy: dr Ryszard Gabryszewski przedstawi wykład o katastrofach kosmicznych, a Paweł Z. Grochowalski poprowadzi warsztaty dla uczniów i nauczycieli gimnazjum oraz liceum, w czasie których pokaże symulację tworzenia jądra komety. Gościem specjalnym ma być znany popularyzator astronomii, twórca największego w Polsce astronomicznego fanpage „Z głową w gwiazdach” na Facebooku, Karol Wójcicki. W trakcie gali dyrekcja liceum planuje podpisanie porozumienia o współpracy z Centrum Badań Kosmicznych PAN.
Liceum w Płocku uznawane jest za jedną z najstarszych szkół w Polsce z ponad 800-letnią tradycją. Według niej początki szkoły sięgają roku 1180, kiedy to w Płocku powstała szkoła przy kolegiacie św. Michała. Aktualnie liceum nosi imię Marszałka Stanisława Małachowskiego.
Pomysł na powstanie w szkole obserwatorium narodził się na początku XIX wieku od Fryderyka Rozego, który był rektorem Akademickiego Gimnazjum, jak wtedy nazywała się szkoła. Nie udało się jednak tego pomysłu wtedy zrealizować. Ale idea raz zasiana ma to do siebie, że powraca. I powróciła w latach 70. XX wieku, kiedy cała Polska szykowała się do przypadającej w 1973 roku 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Dzięki staraniom wielu osób udało się zrealizować pomysł obserwatorium. Do 1980 roku XIII-wieczne skrzydło szkoły wraz z przylegającą do niego wieżą wyremontowano, a samą wieżę podniesiono do wysokości 38 metrów. Obserwatorium zostało wyposażone w lunetę Schmita, średniej jakości, która powiększała 400 razy. Uruchomienie miało miejsce z okazji 800-lecia liceum.
Teleskop i obserwatorium działały do roku 2000. Niestety, stary teleskop zaczął szwankować coraz częściej, a do tego dochodziły problemy z mechanizmem obracającym kopułą. I właśnie około roku 2000 z powodu złego stanu sprzętu zaprzestano obserwacji.
Przez wiele lat stan ten starało się zmienić wiele osób. Pojawił się nawet pomysł, aby w ramach projektu „Zwolnieni z teorii” zebrać pieniądze na nowy teleskop za pomocą platformy „Polak potrafi”. Koordynatorem projektu został Cezary Supeł, który skontaktował szkołę ze znanym płocczaninem, miłośnikiem astronomii i astrofizyki Piotrem Koskiem, który przygotował wstępną specyfikację teleskopu. Ale nie udało się zrealizować tego projektu.
W tym momencie z pomocą przyszedł absolwent szkoły – Marek Chojnacki, wieloletni wiceprezesa zarządu Towarzystwa Małachowiaków i biznesmen. Ufundował on nowy teleskop Sky-Watcher Esprit 120 ED. Jest to teleskop refrakcyjny, soczewkowy, który pozwala obserwować wszystkie obiekty astronomiczne o jasności do 12 wielkości gwiazdowych. Uczniowie będą mogli teraz obserwować w ciągi dnia powierzchnię Słońca i Księżyca, a po zmroku np. fazy Wenus, pierścienie Saturna, Jowisza, szczegóły tarczy Księżyca czy czapy polarne na Marsie. Przymierzają się także do obserwacji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Teleskop można użyć także do fotometrii oraz wykonywania zdjęć obserwowanym obiektom i filmowanie ich dzięki kamerze astronomicznej.
Zakup teleskopu nie kończy wszystkich zmian. Wymieniono także zasilacz, całą instalację i elektryczny napęd kopuły oraz założono nowe oświetlenie w obserwatorium.
Liceum marzy o dalszej rozbudowie obserwatorium oraz o umieszczenie na wieży stacji meteorologicznej. Wynika to ze sposobu w jaki młodzież uczy się najlepiej, czyli poprzez działanie i doświadczanie. Dlatego dyrekcja szkoły pragnie stworzyć im taką możliwość. Przy czym liczy na wsparcie ze strony lokalnych przedsiębiorców.
Płockie liceum ma wobec wyremontowanego obserwatorium wielkie plany, np. stworzenie kółka astronomicznego, specjalne lekcje, pokazy, systematyczną obserwację gwiazd zmiennych i wiele, wiele innych pomysłów na wykorzystanie teleskopu. Wielkim marzeniem Małachowiaków jest, aby Sky-Watcher zaraził miłością do astronomii cały Płock oraz by mogli z niego korzystać także uczniowie innych szkół. Być może odnowione obserwatorium stanie się początkiem stworzenia Astrobazy w Płocku
Paweł Z. Grochowalski
Źródło: CBK PAN, Płock. Gazeta Wyborcza, Wikipedia.pl
Foto: "Małachowinka - wieża obserwatorium / Autor: Jacek Kwasiborski
Program konferencji
Konferencja: „Małachowianka* najstarsza z polskich szkół wraca do gwiazd”
Uroczyste uruchomienie teleskopu ufundowanego szkole przez absolwenta Marka Chojnackiego
23 marca aula szkolna godz. 11.00
11.00 – 11.15 Powitanie
- Katarzyna Góralska - dyrektor szkoły
- Marek Chojnacki - fundator teleskopu
- Piotr Kosek – autor programu Astrofaza
11.15 – 11.50 Wystąpienie Karola Wójcickiego – gościa specjalnego - popularyzatora nauki
11.50 – 12.30 dr Ryszard Gabryszewski - "Katastrofy kosmiczne - niebezpieczne planetoidy" – Centrum Badań Kosmicznych PAN (Zespół Dynamiki Układu Słonecznego i Planetologii)
12.30 – 12.45 Krótka historia obserwatorium i kilka słów o jego przyszłości – wicedyrektor LO Bogdan Iwański i Grzegorz Kamiński – nauczyciel fizyki
Spotkanie z uczniami.
12.00 – 12.45 - Paweł Grochowalski, Centrum Badań Kosmicznych PAN pokaz tworzenia modelu aktywnego jądra kometarnego (dla uczniów klas gimnazjalnych)
13.00 – 13.45 - Paweł Grochowalski, Centrum Badań Kosmicznych PAN pokaz tworzenia modelu aktywnego jądra kometarnego (dla uczniów LO)
13.00 – 13.45 - dr Ryszard Gabryszewski - "Katastrofy kosmiczne - niebezpieczne planetoidy" – Centrum Badań Kosmicznych PAN (dla uczniów LO)
