W ostatnich dniach listopada powołano dwa nowe międzynarodowe parki ciemnego nieba, w tym położony najdalej na północ z dotychczas utworzonych. Drugi powstał w pobliżu rozległej aglomeracji Chicago i jest pierwszym tego typu obiektem w stanie Illinois.
Ponad trzy miesiące musieliśmy czekać na usankcjonowanie kolejnych oaz ciemnego nieba w naszym coraz bardziej rozświetlonym świecie. Tyle właśnie czasu minęło od utworzenia ostatniego z międzynarodowych gwiezdnych parków – Rezerwatu Ciemnego Nieba Sewennów w południowej Francji. Trzy miesiące to całkiem spora przerwa, biorąc pod uwagę liczbę takich rezerwatów powołanych w ostatnich latach, ale niejako w nagrodę za cierpliwość powitaliśmy od razu dwa nowe parki, i to nie byle jakie: pierwszy z nich jest najdalej na północ wysuniętym z dotychczasowych, drugi zaś pierwszym w amerykańskim stanie Illinois.
Pierwszy z nowo powstałych parków nie tylko może się chwalić (przynajmniej przez jakiś czas) mianem najdalej wysuniętego na północ, ale również jest wyjątkowy z dwóch innych względów: jest pierwszym parkiem ciemnego nieba powstałym na terenie szkockiego regionu Highlands (i drugim w całej Szkocji), oraz jest najciemniejszym z dotychczas utworzonych w całej Wielkiej Brytanii. Zajmuje obszar 230 kilometrów kwadratowych północno-wschodniej części Parku Narodowego Cairngorms, największego z brytyjskich parków narodowych (zajmującego łacznie ponad 4500 kilometrów kwadratowych).
Park leży w odludnym zakątku Szkocji i charakteryzuje się górzysto-wyżynnym krajobrazem. Ze względu na znaczną odległość od większych skupisk ludzkich na jego terenie można spotkać gatunki fauny i flory, które w większości już nie występują w innych częściach Wielkiej Brytanii. Względna niedostępność parku sprawia, że niebo nad nim jest naprawdę ciemne – w najciemniejszych miejscach miernik SQM wskazał wynik ponad 21,7 mag/arcsec2. Wpływ na tak dobry rezultat z pewnością miały inwestycje przeprowadzone w ostatnich latach, dostosowujące oświetlenie zewnętrzne do norm wymaganych przez Międzynarodowy Związek Ciemnego Nieba (International Dark-Sky Association – IDA). Modernizacją objęto dotychczas blisko 70 procent z ponad 1300 lamp ulicznych i innych źródeł światła. Pozostałe 30 procent poddane zostanie modernizacji w najbliższych kilku latach.
Podobne inwestycje, choć na dużo mniejszą skalę, przeprowadzono w drugim z opisywanych parków – Parku Ciemnego Nieba Middle Fork River. Wydano na nie łącznie kilkadziesiąt tysięcy dolarów, a modernizacja wszystkich żródeł oświetlenia zewnętrznego na terenie parku zakończona zostanie w 2019 roku. Park położony jest w hrabstwie Champaign, około stu kilometrów na południe od dziewięciomilionowej aglomeracji Chicago oraz również stu kilometrów na zachód od dwumilionowej aglomeracji Indianapolis. Zajmuje powierzchnię siedmiu kilometrów kwadratowych prerii i lasów środkowego Illinois.
Swoją nominację amerykański park zawdzięcza w głównej mierze lokalnym amatorom astronomii, zrzeszonym w Champaign-Urbana Astronomical Society, którzy od 2007 roku lobbowali w sprawie modernizacji miejscowych lamp ulicznych. Ich starania odniosły sukces, zakończony powołaniem kolejnego parku ciemnego nieba na świecie, a zarazem pierwszego w stanie Illinois.
Więcej informacji:
- Artykuł o utworzeniu Parku Cairngorms
- Artykuł o utworzeniu Parku Middle Fork River
- Strona Parku Ciemnego Nieba Cairngorms
- Strona Parku Middle Fork River
Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Źródło: IDA
Na zdjęciu: zorza polarna nad Parkiem Cairngorms. Źródło: IDA/Myrddin Irwin.