Pierwsza złożona superciężka rakieta nośna Space Launch System została przetransportowana na stanowisko startowe, gdzie będą kontynuowane jej przygotowania do debiutanckiego lotu.
NASA i międzynarodowi partnerzy rozwijają od kilkunastu lat system rakiety nośnej SLS i statku Orion, które mają zapewnić powrót człowieka na Księżyc w ramach programu Artemis. Księżycową rakietę SLS złożono po raz pierwszy w budynku VAB na terenie kosmodromu Kennedy Space Center na Florydzie w 2021 roku. Teraz trwają przygotowania do pierwszej misji tej rakiety – Artemis 1 – bezzałogowego oblotu Księżyca przez statek Orion.
Misja Artemis 1
Artemis 1 – pierwsza misja księżycowa programu Artemis. Będzie polegała na wykonaniu trwającego prawie 3 tygodnie lotu wokółksiężycowego statku Orion, bez załogi na jego pokładzie. Lot Artemis 1 będzie testem rozwijanych przez ostatnie kilkanaście lat systemów: superciężkiej rakiety SLS, statku przeznaczonego do dalekiej eksploracji Orion i stworzonej do celów tych misji infrastruktury naziemnej.
Rakieta SLS z mobilną wieżą startową ML-1 podczas wyprowadzania z budynku VAB. Źródło: NASA/Kim Shiflett.
Rakieta SLS pierwszy raz na zewnątrz
Wyprowadzenie rakiety i mobilnej wyrzutni ML-1 za pomocą specjalnego pojazdu Crawler-Transporter zostało rozpoczęte 17 marca 2022 r. Rakieta zaczęła podróż z budynku VAB na wyrzutnię 39B około 23:00 czasu polskiego. Krótko po wyjeździe z budynku transporter zatrzymał się, aby sprawdzić jego stan techniczny i zmienić konfigurację. Później ruszył dalej. Droga do przebycia wynosiła 6,7 km i dystans ten został pokonany w 10 godzin i 26 minut. Rakieta dotarła na platformę około 4 nad ranem czasu lokalnego. Po niezbędnym przygotowaniu infrastruktury naziemnej i testach zespół przystąpi do próbnego odliczania tzw. Wet Dress Rehearsal. Obecnie aktywność ta jest planowana na 3 kwietnia 2022 r.
Wyprowadzenie rakiety z budynku VAB na stanowisko przyszłego startu – wyrzutnię SLC-39B to kolejny kamień milowy w przygotowaniach do pierwszego lotu. Inżynierowie wykonają w najbliższych tygodniach odpowiednie połączenia mobilnej wieży ML-1 i rakiety SLS do infrastruktury naziemnej. Po testach systemów przyjdzie czas na próbę generalną przed lotem tzw. Wet Dress Rehearsal – odliczanie do startu z próbnym tankowaniem. Po tej próbie rakieta wróci do budynku VAB, gdzie przejdzie ostatnie przygotowania do startu. Start misji Artemis 1 planowany jest na jeszcze tą połowę 2022 r. W optymistycznym scenariuszu rakieta wystartuje w czerwcu.
Rakieta SLS
Space Launch System (SLS) – superciężka rakieta NASA, która będzie wykorzystana do misji księżycowych programu Artemis. SLS składa się z Głównego Członu (Core Stage), do którego dołączone są dwie boczne rakiety pomocnicze na paliwo stałe (Solid Rocket Boosters – SRB). Razem napędzają one całą rakietę, pozwalają jej opuścić atmosferę i rozpędzić się do dużych prędkości. Po kilku minutach lotu boczne rakiety są odłączane i SLS kontynuuje rozpędzanie na wciąż działających silnikach Głównego Członu. Potem Główny Człon zostaje odrzucony, a rozpędzanie do prędkości orbitalnej kontynuuje górny stopień, którym w przypadku pierwszej wersji rakiety SLS jest Interim Cryogenic Propulsion Stage (ICPS). Rakieta SLS w wersji 1 ma mieć udźwig 95 t na niską orbitę okołoziemską i 26 t na lot doksiężycowy.
Główny Człon jest napędzany przez cztery silniki RS-25D zasilane ciekłym wodorem i ciekłym tlenem. Silniki RS-25D to zmodyfikowane silniki używane wcześniej w amerykańskich wahadłowcach kosmicznych. Sam Główny Człon wyglądem przypomina zewnętrzny zbiornik ET systemu wahadłowców, który dostarczał paliwo jego silnikom podczas początkowym locie na orbitę.
Droga do misji Artemis 1
Po wielu latach projektowania, a potem budowy pierwszych komponentów rakiety w 2021 roku doczekaliśmy się złożenia jej pierwszego egzemplarza. Złożenie rakiety poprzedziła duża kampania testowa Głównego Członu – największego elementu rakiety. W ośrodku Stennis Space Center na początku ubiegłego roku wykonywano na wyprodukowanym egzemplarzu test Green Run, którego zwieńczeniem było odpalenie na hamowni wszystkich czterech silników stopnia i symulacja profilu rzeczywistej misji. Po tym teście i potrzebnych remontach Główny Człon został wysłany na Florydę, gdzie czekał już na niego górny stopień rakiety SLS, czyli ICPS oraz pierwszy egzemplarz załogowego statku Orion.
Rakieta SLS podczas drogi na stanowisko startowe SLC-39B. W tle cel lotu tej rakiety, czyli Księżyc. Źródło: NASA.
Kalendarium najważniejszych wydarzeń:
- 16 stycznia 2021 – Pierwsze (częściowo udane) odpalenie silników Głównego Członu CS-1
- 18 marca 2021 – Drugie (w pełni udane) odpalenie silników Głównego Członu CS-1
- 27 kwietnia 2021 – Zakończony transport Głównego Członu na kosmodrom Kennedy Space Center
- 7 lipca 2021 – Zakończenie składania Głównego Członu z pozostałymi elementami rakiety SLS (górnym stopniem ICPS i rakietami bocznymi SRB)
- 20 października 2021 – Zakończenie integracji rakiety SLS i postawienie na jej szczycie statku Orion
- 18 marca 2021 – Wyprowadzenie rakiety SLS na stanowisko startowe do próby WDR
Obecnie w produkcji są już trzy kolejne Główne Człony rakiety SLS. Kształtów nabiera człon CS-2, który będzie wykorzystany w pierwszej załogowej misji rakiety SLS w 2023 roku. W tym roku powinniśmy się spodziewać zakończenia budowy tego egzemplarza. Powstają już też elementy do członów CS-3 i CS-4.
Trwają też intensywne prace nad pierwszym statkiem Orion, do którego w 2023 roku wejdą ludzie, by polecieć w pierwszą od ponad 50 lat załogową misję księżycową. Egzemplarz Oriona poświęcony misji Artemis 2 jest budowany na terenie Kennedy Space Center na Florydzie.
Więcej informacji:
Na podstawie: NASA/NSF/Space News
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Transport rakiety SLS i mobilnej wieży startowej ML-1 na stanowisko SLC-39B. Źródło: NASA
