Przejdź do treści

Ręka Boga

Na zdjęciu: Mapa w zakresie promieniowania rentgenowskiego z widoczną emisją przypominającą kształtem rękę. Dane zebrane przez teleskop NuStar oznaczono kolorem niebieskim, obserwacje zebrane przez Obserwatorium Chandra zaznaczono na zielono i czerwono. Źródło: NASA

Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) to kosmiczny teleskop należący do NASA, prowadzący obserwacje w zakresie wysokoenergetycznego promieniowania rentgenowskiego. Instrument jest 11-tą misją  programu SMEX-11. Teleskop pracuje w zakresie od około 8 do 80 keV i  został wystrzelony w przestrzeń kosmiczna 13-tego czerwca 2012 roku. Planowany czas pracy misji wynosi minimum 2 lata. Dzięki doskonałym możliwościom obserwacji wysokoenergetycznego promieniowania rentgenowskiego, NuSTAR pozwala naukowcom na nowe spojrzenie na znane już wcześniej obiekty. Satelita przeznaczony jest do obserwacji najbardziej ekstremalnych obiektów takich jak czarne dziury, gwiazdy neutronowe oraz  źródła z obszaru Drogi Mlecznej.

Obraz „Ręki Boga” to mgławica oddalona od nas o około 17 000 lat świetlnych, zasilana przez wirującą gwiazdę PSR B1509-58 (znaną też jako B1509).  Gwiazda to pulsar, który ma zaledwie 19 km średnicy, ale jego gęstość jest ogromna. Prędkość wirowania obiektu jest tak duża, że obraca się 7 razy w ciągu sekundy przy okazji przyspieszając cząstki do  relatywistycznych prędkości, które uderzają w materię wyrzuconą w trakcie gwałtownej śmierci gwiazdy. Cząstki oddziałują z bardzo silnym polem magnetycznym otaczającym wyrzucany materiał, co powoduję emisję w zakresie rentgenowskim.

Wynikiem obserwacji obiektu jest świecąca chmura, kształtem przypominająca otwartą rękę. Takiego typu obiekt astronomowie nazywają mgławicą pulsarową lub mgławicą napędzaną wiatrem z pulsara.  Naukowcy, który zaobserwowali mgławicę podkreślają, że nie są w stanie jednoznacznie odpowiedzieć, czy widoczny kształt to złudzenie optyczne. Nie wiadomo, czy wyrzucane cząstki oddziałują  w tak specyficzny sposób z otaczającym materiałem, czy to sam wyrzucony materiał tworzy kształt dłoni.

Drugi obraz widoczny na mapie to supermasywne czarne dziury w centrach swoich macierzystych galaktyk oddalone o 3 do 10 miliardów lat świetlnych. Widzimy je jako ciemnoniebieskie plamki. Wysoki zakres energii, w jakim obserwuje NuSTAR pozwala na dogłębne zbadanie czarnych dziur, które często nie mogły być zaobserwowane w zakresie niskich energii promieniowania rentgenowskiego, ze względu na otaczający je gaz i pył.  Naukowcy mają nadzieje, że NuSTAR to narzędzie, które pozwoli na zrozumienie procesów, jakie zachodziły we wnętrzach czarnych dziur w przeszłości, w jaki sposób rosły i oddziaływały ze sobą.

 

Źródło: Alicja Wierzcholska | sciencedaily.com

Na zdjęciu: Mapa w zakresie promieniowania rentgenowskiego z widoczną emisją przypominającą kształtem rękę. Dane zebrane przez teleskop NuStar oznaczono kolorem niebieskim, obserwacje zebrane przez Obserwatorium Chandra zaznaczono na zielono i czerwono. Źródło: NASA

(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie edukacyjnym PTA Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)

Reklama