Przejdź do treści

Sonda Juno znów nad Jowiszem, kolejne odkrycia misji

img

Sonda Juno 29 października 2018 roku wykonała 16. naukowy bliski przelot nad Jowiszem. Zapraszamy na podsumowanie kolejnej orbity sondy w fotografiach i przegląd najnowszych odkryć naukowych dotyczących największej planety Układu Słonecznego.

Amerykańska sonda Juno krąży od 2016 roku wokół Jowisza po eliptycznej orbicie. Raz na 53 dni statek przechodzi przez peryjowium - czyli punkt położony najbliżej powierzchni planety na swojej orbicie. Wtedy uruchamia zestaw swoich instrumentów naukowych i kamerę JunoCam, by dostarczyć jak największej ilości informacji o planecie.

Ostatni bliski przelot miał miejsce 29 października o 23:58 czasu polskiego. Poniżej jedno ze zdjęć wykonanych przez statek podczas największego zbliżenia. Juno był wtedy zaledwie 7000 km nad wierzchołkami chmur planety. Na fotografii widzimy chmury Północno-Północnego Pasa Umiarkowanego (40 stopni szerokości geograficznej północnej). Wyróżnia się biały owal będący antycyklonem.

Zdjęcie zostało przetworzone przez Geralda Eichstadt oraz Sean Doran, używając danych z kamery JunoCam.


Zdjęcie: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Gerald Eichstädt/Seán Doran

Na kolejnej fotografii wykonanej dzień po bliskim przelocie widzimy wschodzącego nad Jowiszem Io. Ten niewiele większy od naszego Księżyca satelita planety jest najaktywniejszym obiektem wulkanicznym w Układzie Słonecznym.

Zdjęcie zostało wykonane, gdy sonda znajdowała się 18 400 km ponad chmurami planety. Statek był wtedy już 32 stopni na południe od jowiszowego równika.


Zdjęcie: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Gerald Eichstädt/Justin Cowart

Przy okazji przedstawienia zdjęć z ostatniego bliskiego przelotu sondy Juno, warto przybliżyć jedną z ciekawszych obserwacji przez nią dokonanych na przestrzeni ostatnich kilku lat.

Fale w atmosferze Jowisza


W 1979 roku po raz pierwszy za pośrednictwem sondy Voyager zaobserwowano masywne struktury w atmosferze Jowisza wyglądające jak fale. Podobne obiekty zostały sfotografowane przez sondę Juno. Kamera JunoCam uwieczniła fale atmosferyczne planety w niespotykanej wcześniej dokładności.

Zaobserwowane pociągi falowe występują w pobliżu równika planety. Mogą składać się tylko z dwóch fal, ale spotkano się także ze strukturami złożonymi z kilkudziesięciu takich fal. Odległości między kolejnymi wierzchołkami są również bardzo zróżnicowane: od 65 km do 1200 km. Jedna z takich struktur rzuciła wyraźny cień, na podstawie którego można było oszacować, że wysokość takiej fali w atmosferze to około 10 km.


Struktury fal atmosferycznych zaobserwowanych na Jowiszu przez sondę juno. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS

Większość takich fal występuje w ciągach rozprzestrzeniających się w kierunku wschód-zachód. Czoła fal są natomiast prostopadle ułożone do tych pociągów.

Nadal trwają analizy tego zjawiska, ale wiele wskazuje na to, że są to atmosferyczne fale grawitacyjne (nie mylić z relatywistycznymi falami grawitacyjnymi), wywołane przez zjawiska zaburzające przepływ powietrza w atmosferze: prądy wznoszące w burzach lub zaburzenia przepływu wokół innych zjawisk w atmosferze.

Skomplikowana Wielka Czerwona Plama


W prestiżowym czasopiśmie Astronomical Journal opublikowano ostatnio artykuł opisujący mnogość zjawisk atmosferycznych w rejonie Wielkiej Czerwonej Plamy. Najsłynniejsza burza na Jowiszu, sfotografowana z niespotykaną dotąd dokładnością przez sondę Juno, okazuje się być bogata w gwałtowne procesy atmosferyczne na swoich peryferiach, gdzie wiatry dochodzą do prędkości 450 km/h.

Jak twierdzą autorzy pracy, wielki antycyklon zawiera chmury typu cumulus, wytworzone przez kondensujący się amoniak, które są zaburzane przez atmosferyczne fale grawitacyjne. Burze uspokajają się bliżej centrum antycyklonu, gdzie chmury poruszają się już tylko z prędkością 25 km/h.

Obserwowane zjawisko dotyczy jedynie 50 km najwyższych warstw atmosfery w obrębie Wielkiej Czerwonej Plamy, która sięga prawdopodobnie kilkuset kilometrów w głąb planety. W kolejnych latach sonda Juno jeszcze przeleci nad Wielką Czerwoną Plamą i wykryte zjawiska będą jednym z celów dalszych badań naukowców.

Sonda Juno wykona kolejny bliski przelot nad Jowiszem pod koniec 2018 roku.

Na koniec polecamy najnowszy odcinek programu Astronarium, w którym tematem były misje do Jowisza:



Źródło: NASA

Więcej informacji:

Na zdjęciu tytułowym: Wschodzący Io nad Jowiszem. Zdjęcie wykonane przez sondę Juno podczas jej 16. bliskiego przelotu. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Gerald Eichstädt/Justin Cowart.

Reklama