Przejdź do treści

Spojrzenie w lipcowe niebo 2022

Niebo w Krakowie, nad południowo-wschodnim horyzontem, o północy 15 lipca 2022 roku. Mapka wykonana została oprogramowaniem Stellarium.

Tego lata, w okresie urlopów i zaczynających się wakacji, będziemy mogli korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. Lipiec to okres długich dni, a krótkich nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Niemniej jednak wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na niebie w okresie wakacji. Postarajmy się w tym celu wykorzystać wolny czas, a być może pogoda dostosuje się do naszych oczekiwań. Zatem z głową — mimo wszystko — podniesioną do góry spójrzmy, co tam na naszej sferycznej scenie szykuje nam pogodne lipcowe niebo.

Na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się ściemni, a w lipcu to dopiero około godz. 23, króluje tzw. Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Liry i Orła. W trójkącie tym najwyżej nad horyzontem mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą krzyż), na prawo, nieco poniżej Lira i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory, w ich tle, przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od miejskich świateł. W jej centrum, nisko nad horyzontem, dostrzeżemy gwiazdozbiór Strzelca, w którym mieści się masywna czarna dziura, a zarazem silne źródło promieniowania radiowego, oznaczone symbolem Sgr A. Natomiast już 5 lipca o godz. 9 Ziemia na orbicie okołosłonecznej znajdzie się najdalej od Słońca (w aphelium), w odległości ponad 152 mln km. Zaś Słońce w swej „wędrówce” po ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja, czyli wysokość nad horyzontem, będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni staną się nieznacznie, ale niestety coraz to krótsze.

Słońce

W Małopolsce w dniu 1 lipca Słońce wschodzi o godz. 4.35, a zachodzi o godz. 20.53, a dzień będzie trwał 16 godzin i 18 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 5 minut; natomiast 31 lipca Słońce wschodzi o 5.08, a zachodzi o 20.24, czyli będzie nam świeciło przez 15 godzin i 16 minut: zatem przez ten miesiąc ubędzie dnia o 62 minuty. W międzyczasie Słońce w swej wędrówce wśród znaków Zodiaku przejdzie 22 lipca ze znaku Raka w znak Lwa. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona na wysokim poziomie. Znacznie zwiększoną aktywność w jego 25 cyklu aktywności możemy obserwować pod koniec lipca, czego widomą oznaką będzie wielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca. Natomiast zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, takimi jak możliwość zaobserwowania w Małopolsce zorzy polarnej.

Fazy Księżyca

Księżyc rozpocznie i zakończy ten miesiąc wakacyjny po nowiu. Kolejność jego faz w lipcu będzie następująca: pierwsza kwadra 7 VII o godz. 4.14, superpełnia 13 VII o godz. 20.57, ostatnia kwadra 20 VII o godz. 16.18 i nów 28 VII o godz. 19.55. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 13 VII o godz. 11. Natomiast w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 26 VII o godz. 12. Warto też pamiętać, że 20 lipca miną już 53 lata, od kiedy statek Apollo 11 wylądował na Księżycu, a dzień później stopy człowieka (Neil Armstrong i Buzz Aldrin) po raz pierwszy dotknęły powierzchni Srebrnego Globu. Wypada zatem spojrzeć bardziej sentymentalnie na naszego naturalnego satelitę, który będzie wtedy widoczny u nas w drugiej połowie nocy, w fazie ostatniej kwadry. Księżyc jest aktualnie rezerwatem ścisłym, gdzie, jak głosi nasza legenda, wciąż na nowych śmiałków (dotychczas było ich tylko 12) czeka Mistrz Twardowski. Ponadto Księżyc zbliży się w lipcu na niewielką odległość kątową do planety Uran oraz do Merkurego, Marsa, Wenus, Neptuna, Saturna i Jowisza. U nas w Polsce będą widoczne zbliżenia Księżyca do Neptuna 18 VII o godzinie 3 i Jowisza – 19 VII też o godzinie 3.

Planety

Jeśli zaś chodzi o planety, Merkurego będzie można obserwować na porannym niebie, nisko nad wschodnim horyzontem, tylko w pierwszym tygodniu miesiąca. Potem skryje się w promieniach Słońca, by pojawić się nisko na wieczornym niebie w ostatnim tygodniu lipca. Wenus przez całe wakacje gra rolę Gwiazdy Porannej, zatem jawi się nam w lipcu przez ponad godzinę przed wschodem Słońca, nisko na wschodnim niebie. Mars, przebywający w gwiazdozbiorze Barana, będzie widoczny na niebie w drugiej połowie nocy. Powoli jaśnieje, zbliżając się do opozycji, która wystąpi 8 XII. Wtedy od Ziemi będzie go dzieliła odległość prawie 83 mln km.

W gwiazdozbiorze Wieloryba możemy praktycznie przez całą drugą część nocy obserwować Jowisza z gromadką galileuszowych księżyców. W ostatniej dekadzie lipca wschodzi już przed północą, co raduje miłośników jego obserwacji. Saturn, przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę, gości w gwiazdozbiorze Koziorożca. Wschodzi już przed północą, a 14 sierpnia będzie w opozycji, możemy go zatem obserwować na nocnym niebie prawie przez cały okres wakacji. Natomiast Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Barana i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet w związku z ich przebywaniem bliżej opozycji: Neptun 16 IX, a Uran 9 XI. Aby te planety dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej lunetą.

Inne zjawiska

W drugiej połowie lipca, z maksimum 28 VII, można obserwować powolne meteory z roju Akwarydów, związanych z kometą Halleya, których radiant leży w gwiazdozbiorze Wodnika; w obserwacjach wieczornych nie będzie nam przeszkadzał Księżyc w nowiu. Jeśli nie planujemy urlopu w wakacje, to pamiętajmy o staropolskiej prognozie pogody: „Czego lipiec i sierpień nie dowarzy, tego wrzesień nie usmaży”.

Adam Michalec
MOA w Niepołomicach, 22 maja 2022



Czytaj więcej:


Źródło: MOA

Opracowanie: Adam Michalec, Elżbieta Kuligowska

Na ilustracji: Niebo w Krakowie, nad południowo-wschodnim horyzontem, o północy 15 lipca 2022 roku. Mapka wykonana została oprogramowaniem Stellarium.

Reklama