Przejdź do treści

Spojrzenie w majowe niebo 2021

APOD.pl

Bociek jest! Wiosna fest

To krótkie przysłowie daje pewne złudne nadzieje demografom, a nam wiąże się raczej z ciepłą słoneczną pogodą, której jesteśmy spragnieni po tej zimie. Życzmy zatem sobie, nie tylko zapalonym obserwatorom, dużo bezchmurnego nieba, które przy coraz to krótszych nocach szykuje nam przeróżne ciekawe niespodzianki.

Słońce, aktualnie o małej aktywności magnetycznej, przejdzie 20 maja ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po ekliptyce, coraz to wyżej ponad równik niebieski, ale już wolniej niż w kwietniu – tak, że w ciągu tego miesiąca w Małopolsce przybędzie dnia o 81 minut. 1 maja Słońce będzie „pracowało” przez 14 godzin i 42 minuty – wschodzi w Krakowie o 5:16, a zachodzi o 19:58. Ostatniego dnia maja dzień w Małopolsce będzie trwał aż 16 godzin i 3 minuty i będzie krótszy od najdłuższego dnia w roku już tylko o 20 minut. Ciekawe, jaką pogodę w drugiej dekadzie maja, po dosyć śnieżnej zimie, zaserwują nam „zimni ogrodnicy” (Pankracy, Serwacy i Bonifacy) i chłodna Zośka?

Słońce

Obserwacje Słońca w minionych miesiącach wskazują na jego bardzo małą aktywność magnetyczną związaną z powolnym wychodzeniem naszej gwiazdy z minimum, które rozpoczęło niedawno 25 cykl aktywności słonecznej . Niska aktywność manifestuje się małą liczbą plam, rozbłysków i wyrzutów plazmy z jego powierzchni w przestrzeń międzyplanetarną. W tej sytuacji obserwatorom pozostaje tylko cierpliwie czekać na przebudzenie się aktywności magnetycznej, które skutkować powinno częstszym pojawianiem się zórz polarnych na Ziemi.

Księżyc

Na przełomie pierwszej i drugiej dekady miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne – kolejność faz Księżyca w maju jest następująca: ostatnia kwadra – 3 maja o godz. 21:50, nów – 11 maja o godz. 21:00,  pierwsza kwadra – 19 maja o godz. 21:13 i pełnia – 26 maja o godz. 13:14. W tym też dniu na nocnej półkuli wystąpi całkowite zaćmienie Księżyca, u nas niestety niewidoczne. Obserwatorom zlokalizowanym w obu Amerykach i Australii oraz mieszkańcom wysp na Pacyfiku życzymy tej nocy pogodnego nieba.

Księżyc będzie najdalej od nas (w apogeum) 11 maja o godz. 23,  a najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się 26 maja o godz. 3. W tym dniu Księżyc będzie w tzw. superpełni – jego tarcza osiągnie rozmiar ponad 33 minut łuku. Zachęcam zatem wszystkich do jego obserwacji w ten wyjątkowy Dzień Matki. Ponadto w tym miesiącu Srebrny Glob zakryje planetę Wenus 12 maja o godzinie 23, ale  to zjawisko nie będzie u nas widoczne.

Widoczność planet

Merkurego możemy dostrzec na wieczornym niebie przez cały miesiąc. Najlepszy czas na jego obserwacje to połowa maja, najlepiej wieczorem w imieniny Zofii, nisko na południowym zachodzie, gdy Słońce skryje się już pod horyzont. Błyszcząca Wenus widoczna będzie coraz wyżej na wieczornym niebie od drugiej dekady maja, by końcem miesiąca zbliżyć się do Merkurego. Czerwonawego Marsa obserwujemy na zachodnim niebie. Z początkiem maja przez 3 godziny, a pod koniec miesiąca do 2 godzin po zachodzie Słońca gości on w Bliźniętach, zbliża się także systematycznie do Polluksa.

Olbrzymy gazowe Jowisz i Saturn wschodzą w maju po północy, a zatem będą dostępne do obserwacji dopiero w drugiej połowie nocy. Uran przebywa w gwiazdozbiorze Barana, a będzie go można dostrzec na godzinę przed wschodem Słońca, nisko na wschodnim niebie, ale dopiero pod koniec maja. 3 godziny wcześniej niż samo Słońce w gwiazdozbiorze Wodnika wschodzi Neptun. Obie te „poranne” planety dostrzeżemy jednak tylko z pomocą lornetki lub teleskopu.

Inne zjawiska

W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Maksimum aktywności roju przypada na 5/6 maja, a w obserwacjach meteorów po północy będzie nam nieco przeszkadzał Księżyc po ostatniej kwadrze.

Ze zjawisk, które szczególnie polecałbym do obserwacji, oprócz wymienionych powyżej, można wskazać majowe wschody i zachody Słońca, które możemy podziwiać w czasie  spacerów umilanych śpiewem ptaków. Nie zapominajmy ani przez chwilę podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkajmy w górę – o skomplikowanej rzeczywistości i nie zawsze bezchmurnym niebie. Przypomnę tu Państwu, trochę na pocieszenie, staropolskie przysłowie: Kiedy mokry maj, będzie żytko niby gaj.

 

Czytaj więcej:

 

Opracowanie: Adam Michalec, MOA w Niepołomicach, 23 marca 2021; Elżbieta Kuligowska 
 

Na zdjęciu: Meteory z roju Eta-akwarydów. Źródło: APOD.pl (http://apod.pl/apod/ap180506.html)

Reklama