16 listopada 2022 r. o 7.47 rano czasu polskiego wystartowała rakieta Space Launch System. Celem pierwszej misji superciężkiej rakiety NASA było wysłanie w kierunku Księżyca statku Orion. Lot się udał, a statek został już skierowany na trajektorię doksiężycową.
Po latach opóźnień i paru nieudanych odliczaniach wreszcie udało się przeprowadzić start rakiety SLS i statku Orion w misji Artemis 1. Rakieta spisała się na medal. Najpierw Główny Człon z pomocą rakiet bocznych na paliwo stałe rozpędził zestaw niemal do prędkości orbitalnej. Następnie górny stopień ICPS dokończył zadanie. Po pierwszym odpaleniu ustalił wstępną orbitę.
Źródło: NASA/Joel Kowsky.
O 9.14 czasu polskiego ICPS wykonał drugie uruchomienie, trwające 18 minut. W manewrze Trans-Lunar Injection (TLI) wysłał statek Orion w kierunku Księżyca. Krótko po tym odpaleniu stopień ICPS odłączył się od statku, a Orion uruchomił silniczki manewrowe, by oddalić się na bezpieczną odległość od górnego członu rakiety.
Transmisja ze startu. Źródło: NASA TV.
O 14.51 czasu polskiego (7 godzin i 47 minut po starcie misji) po raz pierwszy uruchomiono silnik AJ10 w Europejskim Module Serwisowym (ESM) statku Orion. Zbudowany w Europie moduł zapewnia statkowi Orion napęd, energię elektryczną, kontrolę termiczną, funkcje komunikacyjne i wiele innych niezbędnych do prowadzenia misji kosmicznej.
O statku Orion
Orion to załogowy statek kosmiczny przeznaczony do misji poza bliskie otoczenie Ziemi. To pierwszy taki statek zbudowany od czasu programu Apollo. Składa się z dwóch części: kapsuły załogowej i modułu serwisowego.
Za napędzanie statku Orion, dostarczenie zasilania, zasobów, komunikację i inne zadania lotu kosmicznego odpowiedzialny jest Europejski Moduł Serwisowy. EMS powstaje w ramach partnerstwa europejskiej agencji ESA i NASA. Moduł wyposażony jest w silnik OMS-E (AJ10), za pomocą którego wykonywane będą główne manewry orbitalne. Silnik ten pochodzi z programu wahadłowców kosmicznych. Po za nim w napędzie znajduje się jeszcze 32 mniejszych silniczków do drobniejszych manewrów i zmiany orientacji całego statku. Zasilanie dostarcza zestaw czterech skrzydeł paneli słonecznych.
Jedyną hermetyzowaną częścią statku Orion jest moduł załogowy. To tam znajdować będzie się załoga podczas kolejnych misji programu Artemis. Kapsuła Oriona może pomieścić do 4 astronautów na maksymalnie 21-dniowy lot. Jest ona wyposażona w zaawansowany system podtrzymywania życia, przystosowany do dalekich misji kosmicznych. Nie będzie on jednak testowany w locie Artemis 1. Moduł załogowy Oriona jest jedynym elementem wracającym na Ziemię z misji. Kapsuła jest obudowana osłoną termiczną, która umożliwia powrót z trajektorii księżycowej i 11 spadochronów, które zapewnią hamowanie w ziemskiej atmosferze i wodowanie.
W statku Orion podróżują w misji Artemis 1 trzy manekiny. “Dowódca” Moonikin Campos zbudowany przez NASA znajduje się na centralnym fotelu, ubrany w skafander przeciwdekompresyjny. W misji zostanie sprawdzone działanie skafandra, a także charakterystyka przeciążeń, jakie odczuwać będą przyszli astronauci. Po bokach "manekina-dowódcy" znajdują się dwa europejskie fantomy: Helga i Zohar. Zostały one naszpikowane detektorami radiacji eksperymentu MARE niemieckiej agencji kosmicznej DLR. Ważne detektory promieniowania zaprojektowali i zbudowali naukowcy Zakładu Fizyki Radiacyjnej i Dozymetrii Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie.
Pierwsze uruchomienie głównego silnika w module serwisowym miało na celu przetestowanie jego działania, a także wykonanie pierwszej korekty trajektorii (Outbound Trajectory Correction 1 - OTC-1). Korekta ta poprawiła niedokładności lotu rakiety, po tym jak ustalono za pomocą komunikacji z Ziemią dokładne parametry orbity statku.
Widok z kamery na jednym z paneli słonecznych statku Orion. Widoczny moduł serwisowy i w tle oddalająca się Ziemia. Źródło: NASA TV.
Teraz czeka nas 5 dni lotu do Księżyca, aż 21 listopada rozpocznie się seria manewrów mających na celu wejście na docelową orbitę wokół Srebrnego Globu, tzw. Distant Retrograde Orbit.
Dowiedz się więcej: Wszystko, co musisz wiedzieć o misji Artemis 1
Na podstawie: NASA/ESA/Urania
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Widok z kamery na jednym z paneli słonecznych statku Orion. Widoczny moduł serwisowy i w tle oddalająca się Ziemia. Źródło: NASA TV.
